Ψεκασμός-Κατασκευή Βορδιγάλιου πολτού

Ο Βορδιγάλιος πολτός είναι φάρμακο που χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση διάφορων παθήσεων της άμπελου που οφείλονται σε μύκητες ή σε βακτηρίδια (ωίδιο - αλλά κυρίως τον περονόσπορο). Φτιάχνεται με διάλυμα θειικού χαλκού (2% κ.ο.)(με χρήση γαλαζόπετρας) και σβησμένης ασβέστου που χρησιμοποιείται σαν προληπτικό φάρμακο, για να εμποδίσει την προσβολή των φυτών από διάφορες μυκητολογικές αρρώστιες. Τον βοδιγάλιο πολτό μπορούμε να το φτιάξουμε εμείς, εφόσον υπάρχουν τα κατάλληλα υλικά (γαλαζόπετρα και ασβεστόπετρα), ή μπορούμε να το αγοράσουμε έτοιμο σε σκόνη (θειοχαλκίνη 20WG). Η χρήση του βορδιγάλιου πολτού είναι πάρα πολύ εκτεταμένη λόγω της μεγάλης αποτελεσματικότητάς του και ο ψεκασμός ξεκινάει την άνοιξη.

Ο βορδιγάλιος πολτός παρασκευάζεται ως εξής για ποσότητα 100 περίπου κιλών: Διαλύουμε 1.5 έως 2.5 κιλά θειικού χαλκού μέσα σε ένα δοχείο ξύλινο ή πλαστικό, που να έχει 50 κιλά νερό. Πρέπει να αποφεύγεται η χρήση μεταλλικών δοχείων, γιατί τα τρυπάει ο θειικός χαλκός. Σε άλλο δοχείο ανακατεύουμε ένα-δύο κιλά σβησμένη ασβέστη (ασβεστόπετρα) με 50 κιλά νερό και φτιάχνουμε γάλα της ασβέστου. Κατόπιν χύνουμε το γάλα της ασβέστου λίγο - λίγο στο διάλυμα του θειικού χαλκού και ανακατεύουμε καλά. Το διάλυμα το ανακατεύουμε καλά και το βάζουμε σε ψεκαστήρα και ψεκάζουμε με αυτό καλά τα φύλλα και τα βλαστάρια του αμπελιού. Για να κολλάει καλύτερα στα φυτά που ψεκάζουμε, ο βορδιγάλιος πολτός, βάζουμε και λίγο σαπούνι (150-200 γραμμάρια) ή λίγη ζάχαρη στο μείγμα. Μερικές φορές βάζουμε και διάλυμα (κολλοειδές) θειαφιού και έτσι το φάρμακο γίνεται πιο δυνατό και μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για περισσότερες ασθένειες των φυτών. Το διάλυμα έχει χρώμα ασπρογάλαζο, όπως περίπου το χρώμα του ουρανού. Ο βορδιγάλιος πολτός πρέπει να χρησιμοποιείται την ίδια μέρα που θα παρασκευασθεί, γιατί όσο μένει, χάνει τις αρχικές του ιδιότητες και μπορεί να κάψει τα φυτά. Είναι φυσικό δηλητήριο και κατά τον ψεκασμό πρέπει να παίρνονται οι ανάλογες προφυλάξεις (απαραίτητη η χρήση μάσκας και πλαστικών γαντιών)..

Κατα την κατασκευή του μίγματος των 50 κιλών θεικού χαλκού, η γαλαζόπετρα διαλύεται κρεμασμένη σέ λινάτσα ή σέ τούλι μέσα στό νερό καί όχι χύμα. Τό διάλυμα είναι όξινο καί σέ μεγάλη περιεκτικότητα καίει τά φύλλα. Γιά τούτο, τά ποσοστά κυμαίνονται: 0.5-1% κ.β. χωρίς ασβεστόνερο, ή σέ ποσοστό 1-2.5% κ.β. μέ ασβεστόνερο. Άν καί κυκλοφορούν εναλλακτικά σκευάσματα – υποκατάστατα τού βορδιγάλειου πολτού, ο τελευταίος είναι πιό δραστικός. Γιά ψεκασμούς κατά τά πρώτα στάδια τής βλαστήσεως προτιμάτε τά χαμηλότερα όρια: 0.5% - 1.0% κ.β. και μέ ασβεστόνερο. Σταδιακά, με τη βλάστησι, αυξάνετε την αναλογία. Όπως έχουν δείξει σχετικές μελέτες, υπέρβασις τού ορίου 2.5% κ.β. δέν προσθέτει κάτι παραπάνω στήν αντιμετώπιση τού προβλήματος και, απλώς, επιβαρύνεται τό περιβάλλον χωρίς λόγο. Τό «σοφάτισμα» τών φύλλων με βορδιγάλειο πολτό αντεδείκνυται, ως δυσχεραίνον τήν διαδικασία τής φωτοσυνθέσεως. Γιά μεγαλύτερη οικονομία ή αποτελεσματικότητα προσθέτετε καί ένα προσηλωτικό – προσκολλητικό τού εμπορίου στό διάλυμα.

Οι ψεκασμοί αρχίζουν με την εμφάνιση του τρίτου φύλου ανά βλαστό στο αμπέλι. Αρχικά την πρώτη φορά σκονίζουμε (επίπαση) με θειοχαλκίνη ή θειάφι (με καλσόν ή πανί) για την καταπολέμηση του περονόσπορου ( χαλκός ) και του ωιδίου ( θειάφι ). Η επίπαση πρέπει να γίνεται σε περίοδο που δεν έχει βροχές, γιατί η βροχή ξεπλένει την θειοχαλκίνη και το θειάφι. Εν συνεχεία μέτρα γιά τήν προστασία από μυκητιάσεις πρέπει νά εφαρμόζονται προληπτικά καί όποσδήποτε αμέσως μετά τα πρώτα συμπτώματα, ή όταν οι συνθήκες αναμένεται νά τίς ευνοήσουν (μετά από βροχή ή χαλάζι). Γιά τόν περονόσπορο, προληπτικά, είναι απαραίτητος ο ψεκασμός μέ χακλούχο σκεύασμα όταν οι βλαστοί έχουν ανάπτυξη 8-10 εκατοστά, 10 – 15 ημέρες μετά έως λίγο πρίν τήν άνθησι καί λίγο μετά τό δέσιμο. Γιά τήν προληπτική καταπολέμησι τού ωϊδίου, η εφαρμογή μέ θειούχο σκεύασμα ή θείο, έχει μιά διαφορά φάσεως, δηλαδή γίνεται λίγες ημέρες νωρίτερα, δηλαδή όταν τά τρία πρώτα φύλλα τού βλαστού έχουν ανοίξει (επίπαση με θείο). Τούτο, κρίνεται ιδιαίτερα επιβεβλημένο στήν περίπτωσι προσβολής από τήν προηγουμένη χρονιά. Κατά τήν άνθησι τό θείο ενεργεί θετικά στήν επικονίασι τών ανθέων, ή μετά από 10 ημέρες, (περίπου). Όψιμες επεμβάσεις με θείο μπορούν ακόμα να γίνουν: Δυό μήνες πρίν τόν τρυγητό, καλό είναι όμως να αποφεύγονται, διότι θά έχουν ανεπιθύμητα αποτελέσματα στήν ποιότητα τού οίνου.

Προσοχή: Μή ψεκάζετε μέ γαλαζόπετρα όταν ο καιρός είναι κρύος, κάτω από 10 βαθμούς κελσίου. Στήν περίπτωσι αυτή προτιμήσετε ένα πιό ήπιο σκεύασμα, π.χ. Fagraman 20WG. Ο θειικός χαλκός, λόγω τής οξύτητάς του μπορεί νά αποδειχθεί τοξικός γιά τά νεαρά κυρίως φύλλα καί προκαλεί καθυστέρησηι στήν βλάστηση. Μή θειαφίζετε όταν η θερμοκρασία είναι κάτω τών 20 βαθμών κελσίου, ή άνω τών 32 βαθμών. Τό θειάφι γιά νά ενεργήσει, (εξάτμισις καί δημιουργία οξειδίου πού θά σκοτώση τό ωΐδιο), θέλει ήλιο καί θερμοκρασία. Στίς υψηλές θερμοκρασίες, άνω τών 35 βαθμών κελσίου το θειάφι θά προκαλέσει σοβαρά εγκαυματα στά φύλλα. Τό ωΐδιο, πάνω από τού 40 βαθμούς κελσίου σκοτώνεται από τήν ζέστη. - Εάν δέν είστε επαγγελματίας, ή δέν έχετε ακριβή αίσθησι τού μέτρου καί σαφή επίγνωσι τών επιπτώσεων, μή χρησιμοποιείτε τό θείο σέ βρέξιμη μορφή μαζί μέ τόν ψεκασμό γιά τόν περονόσπορο. Τό θείο αυτό είναι πολύ ισχυρό μέ μεγαλύτερη διάρκεια καί ενδέχεται νά προξενήσετε σοβαρά εγκαύματα στά κλήματα.

Σημειώσατε ότι ως ανώτατο όριο μεταλλικού χαλκού κατ’ έτος ανά εκτάριο (100m X 100m= 10 στρέμματα), θεωρείται η ποσότης 5 κιλά (30 κιλά θειοχαλκίνης), δηλαδή μισό κιλό μεταλλικού χαλκού ανά στρέμμα κατ’ έτος (3 κιλά θειοχαλκίνης). Έτσι, πρακτικά, άν ξεκινήσωμε αντίστροφα, έχομε καί λέμε: Γιά ένα στρέμμα αμπέλι απαιτούνται τό maximum οι παρακάτω ποσότητες διαλύματος ψεκασμού, κατά περίπτωση :

1 ψεκαστήρα αρχές μέ μέσα Απριλίου όταν η βλάστησις κοντεύει νά φθάση τήν μιά σπιθαμή, (1 ψεκαστήρα= 12 κιλά περιεχόμενο διαλύματος) (ή επίπαση με θειοχαλκίνη ή θείο).
2 ψεκαστήρες πρός τέλη Απριλίου (όχι απαραίτητο, μόνο αν έχει πολλές βροχές).
3 ψεκαστήρες πρός τά μέσα Μαΐου (πρίν την ανθίση). Προχοχή στό άνθος ποτέ δέν ψεκάζομε!
5 ψεκαστήρες μέ τό δέσιμο, (αρχές Ιουνίου)
5 ψεκαστήρες τέλη Ιουνίου, μέ τό 2ο κορφόκομα, πρί πάρη νά γυαλίση η ράγα, καί γιά τήν αποφυγή μωσαϊκοποήσεως τού μύκητα
καί
6 ψεκαστήρες γιά έκτακτες καταστάσεις, ή λόγους ασφαλείας, όποτε τύχει, (πρίν τό γυάλισμα, ή μετά τόν τρυγητό, τό φθινόπωρο).

Δηλαδή έχουμε maximum 22 ψεκαστήρες τό στρέμμα Χ 12 κιλά η ψεκαστήρα = 260 κιλά (περ.). Ο Μεταλλικός χαλκός στά 100 κιλά διαλύματος είναι: 100 Χ (0.5/260)= 0.19 κιλά (~ 190 γραμμ.) Δεδομένου ότι ο μεταλλικός χαλκός στήν γαλαζόπετρα καί τήν σκόνη – σκεύασμα τού βορδιγαλειου πολτού είναι 25% (= 1/4) , προκύπτει ότι μέ αναλογία 0.19 κιλά Χ 4 (/(1/4)) = 0.75 - κιλά θειικού χαλκού ανά 100 λίτρα διαλύματος ικανοποιεί τήν συνθήκη τού περιορισμού. Πρακτικά, επειδή όλοι αυτοί οι ψεκασμοί θά είναι στήν χειρότερη περίπτωσι τό όριο κυμαίνεται γύρω στό 1% κιλά θειικού χαλκού. Τό ασβεστόνερο προστίθεται μετά, βαθμιαία καί μέ συνεχή ανάδευσι, έως ότου ο σχετικός δείκτης (τού ηλιοτροπίου) αρχίζει νά αλλάζει χρώμα, πού σημαίνει ότι τό διάλυμα ουδετεροποιήθηκε καί βαίνει πρός τό αλκαλικό. Εμπειρικά, μπορείτε νά επισημάνεται τό σημείο αυτό καθώς «κόβει» ο πολτός, δήλαδή όταν αρχίζει νά παίρνει ασβεστο-γαλανώδες χρώμα λόγω ιζήματος. Εναλλακτικά καί κατά προσέγγισι, στό ήμισυ τού νερού διαλύουν τόν χαλκό καί στό άλλο ήμισυ τόν ασβέστη. Άν τό διάλυμα παραμείνη γιά πολύ, καθίσταται καυστικό. Γιά τούτο, πρέπει νά χρησιμοποιείται άμεσα, τήν ίδια ημέρα.

Μέ τόν ψεκασμό, ιόντα τού χαλκού απορροφώνται από τούς ιστούς τού φύλλου επενεργώντας σέ πολλά ένζυμα. Τό κυριώτερο, όμως είναι ότι ο χαλκός επιδρά στίς οξειδώσεις τού μεταβολισμού τού αζώτου, μέ αποτέλεσμα τά φύλλα νά έχουν μικρότερα ποσοστά διαλυτού αζώτου καί ηυξημένη σύνθεση τών πρωτεϊνών. Ο μύκητας τού περονοσπόρου ευνοείται από τίς αδιάλυτες αζωτούχες καί φωσφορικές ενώσεις. Τά ώριμα φύλλα έχουν ήδη δεσμεύσει τό μεγαλύτερο ποσοστό από τίς ενώσεις αυτές καί είναι αδιάλυτες. Τά νεαρά, όμως,φύλλα καί δή κατά τήν διάρκεια τής νύκτας καί μέ ικανή θερμοκρασία, διαθέτουν μεγάλο βαθμό διαλυτότητας καί ευνοούν τόν πολλαπλασιασμό τού μύκητα. Έτσι, ο χαλκός ενισχύει τήν άμυνα τών φύλλων έναντι τού περονοσπόρου. Επί προσθέτως, ελεύθερα ιόντα τού χαλκού καταστέλλουν τήν έκπτυξι τών σπορίων τού μύκητα. Παράλληλα, τό φύλλο καθίσταται πιό σκληρό καί ανθεκτικό. Επιβαρύνσεις τού εδάφους μέ υψηλές τιμές μεταλλικού χαλκού δέον όπως αποφεύγωνται. Ο χαλκός επιδρά αρνητικά στούς γεωσκώληκες. Γιά τήν αποτελεσματικώτερη καταπολέμησι τού περονοσπόρου, σκόπιμον είναι νά γνωρίζη ο καλλιεργητής τόν κύκλο αναπαργωγής τού μύκητα. Τά αυγά τού μύκητα πέφτουν στό χώμα μέ τά φύλλα. Στόν βαθμό πού δέν καταπολεμήθηκε επαρκώς τήν προηγουμένη χρονιά τό δυναμικό του θά είναι ηυξημένο. Καθοριστικό γιά τούτο είναι καί ο τελευταίος ψεκασμός, (αρχές Ιουλίου, η τό Φθινόπωρο) πού αποβλέπει όχι στήν πρόληψι τής προσβολής, αλλά στήν αποτροπή τής μωσαϊκοποιήσεως τών σπορίων του επάνω στό φύλλο. Μεγάλο μέρος τών αυγών παρασύρεται μέ τίς βροχές, ιδίως στά στράγγια εδάφη. Τά υπόλοιπα, τήν άνοιξη μέ θερμοκρασία πάνω από 8 βαθμούς κελσίου καί αφού παραμείνουν μουσκεμένα γιά κάμποσες ημέρες, βλαστάνουν καί δίνουν τά ζωοσπόρια. Μιά πρωτογενής μόλυνσις σημειώνεται μέ ισχυρή βροχόπτωσι , μεταφέροντας τά ζωοσπόρια στά φύλλα. Η ενεργοποίησις τής πρωτογενούς μολύνσεως προϋποθέτει φύλλα υγρά γιά τουλάχιστον 4 ώρες καί σχετική υγρασία 95%, ή, υγρά φύλλα γιά πάνω από 10 ώρες, ή βροχή τούλάχιστον 10 χιλιοστών μέσα σέ τρείς ημέρες. Τά σημαδια τής μολύνσεως, οι κηλίδες, αρχίζουν νά εμφανίζωνται μετά από 8-12 ημέρες από τήν ενεργοποίησι τής αρχικής μολύνσεως. Από αυτές, οι περίπου 4-5 ημέρες απαιτούνται γιά τήν επώασι, με μέση ημερήσια θερμοκρασία 20 βαθμών κελσίου. Χαμηλές θερμοκρασίες καθυστερούν τήν επώαση. Στό στάδιο αυτό τά ζωοσπόρια απελευθερώνουν τά κονίδια πού μπαίνουν στό φύλλο. Τά ζωοσπόρια ενδέχεται, λόγω ξηρού καιρού, νά καθυστερήσουν νά βλαστήσουν(λανθάνων χρόνος καί όχι επιμύκυνσις επωάσεως). Τά ζωοσπόρια έχουν μέση διάρκεια ζωής 5 ημέρες. Οι δευτρεύουσες προσβολές γίνονται μέ τόν πολλαπλασιασμό τών κονιδίων σέ λιγώτερο χρόνο καί μέ τήν συντήρησι ή τήν βοήθεια τού νερού ή λόγω της αυξημένης υγρασίας. Η νύκτα είναι πολύ πιό ευνοϊκή γιά τόν πολλαπλασιασμό τους. Ως εκ τούτου, η διαπίστωσις γίνεται όταν τό κακό έχει γίνει. Όπως, επίσης, η επέμβασις μετά τήν βροχή έχει νά καταστείλη έναν πολύ μεγαλύτερο πληθυσμό από ό,τι πρίν. Τό πρόβλημα είναι ότι δέν γνωρίζουμε πότε θά βρέξει. Γιά τούτο οι επεμβάσεις γίνονται προληπτικά πρίν καί κατασταλτικά μετά τήν βροχή.

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΙΠΕΡΙΑΣ

Υπάρχει η εντύπωση οτι η πιπεριά είναι μονοετές φυτό. Η πιπεριά μπορεί να μείνει παραγωγική περισσότερα του ενός έτους εάν φυσικά εξασφαλιστούν οι απαραίτητες συνθήκες. Η πιπεριά έχει καταγωγή από τη Νότιο Αμερική.    Από την πιπεριά παράγονται τα διάφορα είδη πιπεριού. Όταν οι καρποί μαζευτούν ημιώριμοι, μετά τη ξήρανση ζαρώνουν, μαυρίζουν και αποτελούν το γνωστό μαύρο πιπέρι του εμπορίου.    Αν μαζευτούν ώριμοι χωρίς το τσόφλι τους αποτελούν το άσπρο πιπέρι που είναι λιγότερο καυστικό από το μαύρο, αλλά είναι πιο αρωματικό, γιατί η καυστική πιπερίνη βρίσκεται συνήθως στο περισπέρμιο, ενώ το αιθέριο έλαιο τους, στο οποίο οφείλεται το ιδιάζον της πιπεριάς άρωμα βρίσκεται στο σπέρμα.    Πολλαπλασιασμός   Η πιπεριά πολλαπλασιάζεται με σπόρο. Η σπορά γίνεται σε θερμοσπορεία Γενάρη-Φλεβάρη ή σε ανοικτά σπορεία Μάρτη-Απρίλη.    Για να ψιλοχωματιστεί το χωράφι που προορίζεται η σπορά της πιπεριάς κάνουμε 3-4 οργώματα και ανάλογα σβαρνίσματα. Ανοίγουμε τους λάκκους και σε κάθε λάκκο βάζουμε 1/4 του τενεκέ βιολογικό λίπασμα που προμηθευόμαστε από το "ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ", την ανακατεύουμε με το χώμα και το χωράφι είναι έτοιμο να δεκτεί τα μικρά φυτά πιπεριάς.    Οι αποστάσεις φύτευσεις κυμαίνονται από 50-80 εκ στο διάδρομο και 50εκ μεταξύ των φυτών. Εάν τα φυτά πιπεριάς είναι εμβολιασμένα αυξάνουμε τις αποστάσεις στο 1μ. Το βάθος φύτευσης μπορεί να είναι γύρω στα 5εκ.      Καλλιεργητικές φροντίδες   Η πιπεριά είναι απαιτητικό φυτό σε εργασία και θρεπτικά συστατικά. Αρχικά θα πρέπει το έδαφος που θα φυτευτεί να είναι πλούσιο σε οργανική ουσία, άζωτο, φώσφορο και κάλιο.    Σαν ιχνοστοιχείο θα πρέπει να διατίθεται ασβέστιο ώστε να αποφεύγονται οι μαύρες νεκρωτικές κυλίδες στη μύτη και στα άκρα του καρπού της πιπεριάς. Η πιπεριά είναι από τα φυτά που επηρεάζονται αρκετά από την αλατότητα του εδάφους.    Γι αυτό το λόγο φυτεύουμε την πιπεριά στα άκρα ενός μικρού λοφίσκου που δημιουργούμε με τη χρήση αυλακωτήρα όπως δείχνει το πιο κάτω σχέδιο     Οι καλλιεργητικές φροντίδες μέσα σε τρεις εβδομάδες που ακολουθούν τη μεταφύτευση περιορίζονται στις ενδεχόμενες αρδεύσεις και ψεκασμούς. Όταν περάσει αυτό το διάστημα είναι χρήσιμο να πραγματοποιηθεί ένα σκάλισμα, να εφαρμοστεί η δεύτερη δόση λιπασμάτων και το παράχωμα των φυτών.    Το παράχωμα γίνεται γιατί στηρίζει τα φυτά, ενσωματώνει τα λιπάσματα, διευκολύνει την ροή του νερού άρδευσης και προστατεύει το λαιμό των φυτών από την απευθείας επαφή με το νερό. Το παράχωμα πρέπει να γίνεται με μέτρο και να μην μεταφέρονται μεγάλες ποσότητες εδάφους στη βάση του φυτού για να μη προκαλούνται σήψεις καρπών του πρώτου σταυρού.    Επίσης με το σκάλισμα και παράχωμα των φυτών αφαιρούνται τα ενοχλητικά ζιζάνια. Επίσης διατηρείται η εδαφική υγρασία με το σπάσιμο της εδαφικής κρούστας που σχηματίζεται στα πηλώδη και τα αργιλώδη εδάφη λόγω των επαναλαμβανόμενων αρδεύσεων.    Το κλάδεμα στη πιπεριά περιορίζεται στην αφαίρεση ορισμένων πλάγιων βλαστών τα οποία εκτείνονται άναρχα και μεταφέρουν ασθένειες από το έδαφος. Επίσης με την αφαίρεση βλαστών διευκολύνεται ο καλύτερος αερισμός του φυτού οπότε και η προστασία του από ασθένειες που ενισχύονται όταν επικρατούν υψηλά ποσοστά υγρασίας.    Το γυαλιστερό πράσινο χρώμα είναι το στάδιο της εμπορικής ωρίμανσης των πιπεριών, γιατί σε αυτό το στάδιο ο καρπός έχει αποκτήσει το μεγαλύτερο μέγεθός του. Η συγκομιδή της πιπεριάς αρχίζει από Μάρτη-Σεπτέμβρη ή και μέχρι τέλος φθινοπώρου, αν ο καιρός είναι ευνοϊκός.    Οι πιπεριές συγκομίζονται μαζί με το κοτσάνι. Η συγκομιδή γίνεται κάθε 2-3 μέρες.        Εχθροί & ασθένειες της πιπεριάς   Οι κυριότερες ασθένειες της πιπεριάς είναι το ηλιοέγκαυμα, η ξηρή κορυφή και τα καψίματα λόγω υπερβολικής δόσης φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων.    Άλλη ασθένεια είναι η φυτόφθορα κατά την οποία επικρατεί μαύρισμα του κορμού ξεκινώντας από το λαιμό και εκτείνεται μέχρι το σημείο πρόσφυσης των πλάγιων βλαστών. Επίσης καταστροφική ασθένεια είναι το βερτισίλλιο κατά το οποίο το φυτό της πιπεριάς μένει κοντό και σταδιακά κιτρινίζει και μαραίνεται.    Η φουζαρίωση αποτελεί μια άλλη σημαντική ασθένεια κατά την οποία καφετιάζει η βάση του στελέχους. Στη συνέχεια και με την συνέργεια άλλων παραγόντων (υψηλή θερμοκρασία, υγρό έδαφος από νεροκράτημα) εμφανίζονται κάποιες μικρές μαύρες κηλίδες στα νεαρά φυτάρια και κιτρίνισμα στα μεγαλύτερα φυτά οπότε επέρχεται ο μαρασμός και η νέκρωση όλου του φυτού.    Στα σπορεία σημαντική ασθένεια αποτελεί και η ριζοκτονία. Τα συμπτώματα είναι παρόμοια με εκείνα της φουζαρίωσης τα οποία ενισχύονται παρουσία πολλών αζωτούχων λιπάνσεων και υγρασίας. Γι αυτό θα πρέπει το χώμα του φυτωρίου να είναι καλής ποιότητας.    Στα φύλλα και τους καρπούς της πιπεριάς εμφανίζονται ασθένειες όπως ο περονόσπορος, το ωίδιο, ο κερκόσπορος, ο βοτρύτης η ανθράκωση, όπως επίσης και πολλές βακτηριώσεις που παρουσιάζονται ως μαύρα στίγματα στα άκρα των φύλλων (ειδικά από την κάτω πλευρά). Οι βακτηριώσεις επεκτείνονται και στο καρπό εμφανίζοντας υδαρείς κηλίδες.    Τα φύλλα της πιπεριάς εμφανίζουν γωνιώδεις παραμορφώσεις από τσιμπίματα εντόμων. Οι σημαντικότεροι εχθροί της πιπεριάς είναι η μελίγκρα, ο αλευρώδης, ο θρίπας που παραμορφώνει και καρουλιάζει τους καρπούς κάνοντας τους αντιαισθητικούς, οι νηματώδες εδάφους και τα ακάρεα.    Η πιπεριά ως φάρμακο   Η πιπεριά είναι ορεκτική, ερεθιστική και χωνευτική. Πέντε σταγόνες βάμματος πιπεριάς σ ενα μικρό ποτό είναι κατά του αλκοολισμού. Η πιπεριά διεγείρει τις μυικές ίνες του πεπτικού σωλήνα και γι αυτό είναι θεραπευτική της δυσπεψίας. Σε μικρή δόση ανάμικτη χορηγείται κατά της υδρωπικίας και της αρθρίτιδας.

ΒΟΤΑΝΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΣΥΛΛΟΓΗ ΒΟΤΑΝΩΝ
Η συλλογή των βοτάνων γίνεται όταν το φυτό είναι στο κατάλληλο βιολογικό στάδιο ώστε τα δραστικά συστατικά του να βρίσκονται στο μεγαλύτερο δυνατό όριο τους. Αυτό όμως διαφέρει από φυτό σε φυτό συνήθως.

Α) Τα φύλλα συλλέγονται πριν την άνθιση.
Β) Τα ανθισμένα μέρη κατά τη διάρκεια της άνθισης.
Γ) Οι καρποί κατά την διάρκεια της πλήρους ωρίμανσης.
Δ) Οι ρίζες όταν έχει τελειώσει ο κύκλος του φυτού                           

Τα φυτά δεν πρέπει ποτέ να ξεριζώνονται.

ΑΠΟΞΗΡΑΝΣΗ: Η αποξήρανση των βοτάνων γίνεται σε μέρος σκιερό χωρίς υγρασία και καλά αεριζόμενο (20^ο-30^ο)

ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ: Η αποθήκευση των βοτάνων γίνεται κατά προτίμηση σε γυάλινο σκουρόχρωμο δοχείο με αεροστεγές σκέπασμα μακριά από την υγρασία και το φως. (20^ο - 25^ο).

ΤΡΟΠΟΙ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΡΟΦΗΜΑΤΟΣ  ΑΦΕΨΗΜΑ: Για κάθε φλιτζάνι ρίχνουμε ένα κουταλάκι από το βότανο. Το σκε-πάζουμε και το αφήνουμε να βράσει για 10 έως 15 λεπτά. Σουρώνουμε και το πίνουμε σκέτο, με ζάχαρη ή μέλι. ΕΓΧΥΜΑ: Σε ένα φλιτζάνι με βραστό νερό ρίχνουμε ένα κουταλάκι από το βό-τανο και το σκεπάζουμε. Το αφήνουμε για 10 έως 15 λεπτά. Σουρώνουμε και το πίνουμε σκέτο, με ζάχαρη ή μέλι ΕΜΒΑΠΤΙΖΟΜΕΝΑ: Για κάθε φλιτζάνι χρησιμοποιήστε ένα φακελάκι. Προσθέ-στε βραστό νερό και αφήστε το για 3 έως 5 λεπτά. Μπορείτε αν θέλετε να προ-σθέσετε ζάχαρη, μέλι ή λεμόνι και να απολαύσετε ένα γευστικό, υγιεινό και αρω-ματικό ρόφημα. ΦΙΛΤΡΟΥ: Τοποθετείστε το φίλτρο στην καφετιέρα, ρίξτε ένα γεμάτο κουτα-λάκι από το βότανο στο φίλτρο για κάθε φλιτζάνι ροφήματος. Βάλτε τόσα φλιτζάνια νερό όσα ροφήματα θα φτιάξετε και ανοίξτε την καφετιέρα. Αφού σερβίρετε, προσθέστε αν θέλετε ζάχαρη ή μέλι.

10 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΡΟΦΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΑΓΩΜΕΝΑ ΠΟΤΑ ΜΕ ΒΟΤΑΝΑ ΤΣΑΪ ΜΕ ΤΖΙΝΤΖΕΡ ΚΑΙ ΛΕΜΟΝΙ 25gr ρίζα τζίντζερ (πιπερόριζα) 600 ml νερό Λίγες φλούδες λεμονιού Βάλτε τα φυτά σε μια κατσαρόλα με το νερό. Αφήστε τα να βράσουν για 20 λεπτά. Τα σουρώνετε και προσθέτε-τε ζάχαρη ή μέλι. ΤΣΑΪ ΜΕ ΤΖΙΝΣΕΝΓΚ ΚΑΙ ΚΑΝΕΛΑ 5gr κανέλα ξύλο 1 εκατ. ρίζα τζίνσενγκ 200 ml νερό Βάλτε τα φυτά σε μια κατσαρόλα με το νερό. Αφήστε τα να βράσουν για 20 λεπτά. Τα σουρώνετε και προσθέτετε ζάχαρη ή μέλι. ΤΣΑΪ ΜΕ ΤΖΙΝΣΕΝΓΚ ΚΑΙ ΚΑΡΔΑΜΟ 8gr ρίζα τζινσενγκ 4gr κάρδαμο σπόρο 500 ml νερό Βάλτε τα φυτά σε μια κατσαρόλα με το νερό. Αφήστε τα να βράσουν για 20 λεπτά. Τα σουρώνετε και προσθέτετε ζάχαρη ή μέλι. ΡΟΦΗΜΑ ΑΠΟ ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΛΙΣΣΟΧΟΡΤΟ 1 κουταλιά της σούπας βασιλικό 1 κουτ. της σούπας μελισσόχορτο 600 ml νερό Βάλτε τα βότανα σε μια τσαγιέρα, χύστε από πάνω βραστό νερό. Σκεπάστε την και αφήστε την για 10-15 λεπτά. Τα σουρώνετε και προσθέτετε ζάχαρη ή μέλι. ΡΟΦΗΜΑ ΑΠΟ ΤΙΛΙΟ ΚΑΙ ΧΑΜΟΜΗΛΙ 2 κουταλιές τίλιο 2 κουταλιές χαμομήλι 600 ml νερό Βάλτε τα βότανα σε μια τσαγιέρα, χύστε από πάνω βραστό νερό. Σκεπάστε την και αφήστε την για 10-15 λεπτά. Τα σουρώνετε και προσθέτετε ζάχαρη ή μέλι. ΡΟΦΗΜΑ ΑΠΟ ΧΑΜΟΜΗΛΙ ΚΑΙ ΜΑΡΑΘΟ (τριμμένο) ½ κουταλιά μάραθο ½ κουταλιά χαμομήλι 200 ml νερό Βάλτε τα βότανα σε μια τσαγιέρα, χύστε από πάνω βραστό νερό. Σκεπάστε την και αφήστε την για 10-15 λεπτά. Τα σουρώνετε και προσθέτετε ζάχαρη ή μέλι. ΡΟΦΗΜΑ ΑΠΟ ΛΕΒΑΝΤΑ ΚΑΙ ΜΕΛΙΣΣΟΧΟΡΤΟ 2 κουταλιές λεβάντα 2 κουταλιές Μελισσόχορτο 600 ml νερό Βάλτε τα βότανα σε μια τσαγιέρα, χύστε από πάνω βραστό νερό. Σκε-πάστε την και αφήστε την για 10-15 λεπτά. Τα σουρώνετε και προσθέτετε ζάχαρη ή μέλι. ΡΟΦΗΜΑ ΜΕ ΒΟΤΑΝΑ ΚΑΙ ΦΡΟΥΤΑ 2 μήλα γκόλντεν 2 ακτινίδια 3 κουταλιές βότανα ανάμικτα (μαντζουράνα, χαμομήλι, δίκταμο, τσάι βουνού) 1 ξυλάκι κανέλα Βράζουμε σε μια κατσαρόλα τα φρούτα (τεμαχισμένα στα 4) σε 5 κούπες νερό μέχρι να μαλακώσουν και έπειτα τα σουρώνουμε. Στο ζουμί αυτό προσθέτουμε τα βότανα και τα βράζουμε για 5 λεπτά και κατόπιν τα σουρώνουμε. Πίνεται ζεστό ή κρύο με ζάχαρη ή μέλι. ΛΕΜΟΝΑΔΑ ΜΕ ΛΟΥΪΖΑ (παγωμένη) 1 lt νερό ½ κούπα χυμό λεμονιού ½ κούπα ζάχαρη 3 κουταλιές Λουΐζα ψιλοκομμένη Ανακατεύουμε όλα τα υλικά σ' ένα μπολ. Τα βάζουμε για 3 ώρες στο ψυγείο. Στραγγίζουμε τα βότανα και το σερβίρουμε με παγάκια. ΠΑΓΩΜΕΝΟ ΤΣΑΪ ΜΕ ΜΕΛΙΣΣΟΧΟΡΤΟ ΚΑΙ ΓΙΑΟΥΡΤΙ 2 κούπες τσάι μελισσόχορτου 2 κουταλιές μέλι 1 κούπα γιαούρτι στραγγιστό Τα βάζουμε όλα μαζί στο μίξερ, τα κτυπάμε και τα σερβίρουμε με παγάκια. ΟΔΗΓΟΣ ΥΓΕΙΑΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΒΟΤΑΝΟ ΑΓΓΕΛΙΚΗ: Πόνους περιόδου, Αναιμία, Ατονία, Ανορεξία, Θρομβώσεις, Ψωρίαση, Αρθρίτιδα. ΑΓΚΙΝΑΡΑ: Διουρητικό, Ορεκτικό, Συκώτι, Χολή, Χοληστερίνη, Σάκχαρο. ΑΓΡΙΑΔΑ: Διουρητικό, Κυστίτιδα, Ουρηθρίτιδα, Προστάτης, πέτρες στα Νεφρά. ΑΓΡΙΜΟΝΙΟ: Διουρητικό, Διάρροια, Σάκχαρο, Νεφρά, Πονόλαιμος, Λαρυγγίτιδα. ΑΙΓΥΠΤΟΥ ΦΥΛΛΑ: Δυσκοιλιότητα. ΑΚΟΡΟΣ: Στομαχικές και Εντερικές διαταραχές. ΑΛΘΑΙΑ: Βήχας, Κρυολόγημα, Βρογχίτιδα, Λαρυγγίτιδα, Ουλίτιδα, Άφθες, Έλκος. ΑΛΟΗ: Αυξάνει την όρεξη, Εξωτερική Χρήση: για την περιποίηση του δέρματος από εγκαύματα, αμυχές και πληγές. ΑΛΧΗΜΙΛΛΗ: Πόνους Εμμηνόρροιας και Τοκετού, Αιμορραγίες. ΑΜΥΓΔΑΛΙΑ (φύλλα): Μαλακτικό, Κοκίτης, Προστάτης, Σάκχαρο. ΑΝΕΜΩΝΗ: Κατάθλιψη, Προεμμηνορροϊκό σύνδρομο, Ημικρανίες, Στομαχικά προβλήματα. ΑΝΗΘΟΣ: Στομάχι, προβλήματα ούρησης, Πέτρες, Kολικούς Νεφρών, Δυσπεψία. Για τη μαγειρική: σαλάτες, λαχανικά, ψάρια, θαλασσινά κ.α. ΑΝΤΡΑΚΛΑ: Διουρητικό, πέτρες στη Χολή, Χοληστερίνη, Κολίτιδα. ΑΠΗΓΑΝΟΣ: Υπνωτικό, Βελτίωση όρασης, Διουρητικό, Ορεκτικό, ανωμαλίες περιόδου. ΑΡΚΕΥΘΟΣ: Διουρητικό, Ρευματισμούς, Ατονία, Δύσπνοια, αρωματισμό λικέρ. ΑΡΚΤΟΣΤΑΦΥΛΛΟΣ: Διουρητικό, Κυστίτιδα, Λιθιάσεις Ουροποιητικού. ΑΡΝΙΚΑ: Εξωτερική Χρήση για μώλωπες, τραύματα, αιμορραγίες. ΑΡΠΑΓΟΦΥΤΟ: Αρθρίτιδα, Συκώτι, Χοληδόχο κύστη. ΑΣΠΕΡΟΥΛΑ: Διουρητικό, Χαλαρωτικό, Αϋπνία. ΑΣΠΡΟ ΤΣΑΙ: Χοληστερίνη, Υπέρταση, Αρτηριακή νόσο. ΑΧΙΛΛΕΑ: Ανορεξία, Χωνευτικό, Διάρροια, Επιληψία, Ανεπάρκεια του Ήπατος, Αδυνάτισμα. ΒΑΛΕΡΙΑΝΑ: Αϋπνία, Άγχος, Νεύρα, Υπέρταση, Ταχυπαλμίες. ΒΑΛΛΩΤΗ: Προλαμβάνει τον εμετό, Δυσπεψία, Διεγερτικό. ΒΑΛΣΑΜΟ: Κατάθλιψη, Δερματικές Φλεγμονές, Τραύματα, Εγκαύματα, Δερματικές παθήσεις. ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ: Δυσπεψία, Βήχας, Πυρετός, Δυσεντερία, Πνευμονία, Νεύρα. Για τη μαγειρική: μακαρόνια, σαλάτες, λαχανικά, πουλερικά, θαλασσινά κ.α. ΒΑΤΟΣ: Απαλύνει τους πόνους του τοκετού, Δυσεντερία, Διάρροια, Υπέρταση, Αιμορροΐδες, Άφθες, Ουλίτιδα. ΒΕΛΑΝΙΔΙΑ: Εξωτερική Χρήση για αιμορραγίες, Δερματοπάθειες, Εσωτερική Χρήση για την Αμυγδαλίτιδα, Λαρυγγίτιδα, Φαρυγγίτιδα, Διάρροια. ΒΕΡΒΕΝΑ: Χωνευτικό, Πόνους στομάχου, Διάρροια. ΒΕΡΒΕΡΙΔΑ: Διουρητικό, παθήσεις Ήπατος, Πέτρες Χολής. ΒΕΡΜΠΑΣΚΟ (φλόμος): Διουρητικό, Βήχας, Βρογχίτιδα, Ουρικό Οξύ. ΒΕΡΟΝΙΚΑ: Βήχας, Κρυολόγημα, Στομάχι, Ορεκτικό. ΒΗΧΙΟ: Βήχας, Κρυολόγημα. ΒΙΜΠΟΥΡΝΟ: Πόνους περιόδου, Τονωτικό, Καρδιακό. ΒΙΣΚΟΣ - ΓΚΙ - ΙΞΟΣ: Υπέρταση, Καρδιά αποτρέπει τις θρομβώσεις. ΒΡΩΜΗ: Βήχας, Γρίπη, Άγχος, Κατάθλιψη. ΓΑΪΔΟΥΡΑΓΚΑΘΟ: Τονωτικό, Ορεκτικό, Πέτρες Χολής, Συκώτι. ΓΑΛΛΙΟΝ: Πρησμένους αδένες, Πέτρες στα νεφρά. ΓΕΝΤΙΑΝΗ: Ανορεξία, Δυσπεψία. ΓΕΡΑΝΙΟ: Τονωτικό, Διεγείρει την κυκλοφορία του αίματος Εξωτερική Χρήση για την Ακμή. ΓΛΥΚΑΝΙΣΟ: Βήχας, Άσθμα, Τονωτικό, Στομάχι, Δυσπεψία, Αυξάνει την παραγωγή γάλακτος, Για τη μαγειρική: γλυκά φούρνου, μαρμελάδες κ.α.). ΓΛΥΚΟΡΙΖΑ: Γλυκαντικό Γεύσης, Κρυολόγημα, Βήχας, Άσθμα, Έλκος. ΓΟΜΑ ΑΡΑΒΙΑΣ: Διάρροια. ΔΑΦΝΗ: Ρευματισμούς, Αρθριτικά, Πυρετός. Για τη μαγειρική: όσπρια, στιφάδο κ.α.). ΔΕΝΔΡΟΛΙΒΑΝΟ: Τονωτικό, Κατάθλιψη, Καρδιά, Πονοκέφαλος, Τυμπανισμός, Υπερκόπωση, Εξωτερικά για τριχόπτωση, Πιτυρίδα. ΔΙΚΤΑΜΟ: Στομάχι, Αφροδισιακό, Νεύρα, Επουλωτικό Τραυμάτων (Εξωτερική Χρήση). ΔΡΑΚΟΝΤΙΑ: Βρογχίτιδα, Φλεγμονές στόματος, Μύτης, Λαιμού, Στομάχι (ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ). ΔΥΟΣΜΟΣ: Πόνους στομάχου, Αέρια, Κρυολόγημα, Ναυτία, Άγχος, Ένταση, Πόνους περιόδου, για τη μαγειρική: κεφτέδες, σαλάτες, μπιφτέκια, σούπες κ.α.). ΕΛΕΥΘΕΡΟΚΟΚΚΟΣ: Αυξάνει την αντοχή του οργανισμού, Κατάθλιψη, Εξάντληση, Διεγερτικό κυκλοφορικού, Αγγειοδιασταλτικό. ΕΛΙΑ (φύλλα φρέσκα ή αποξηραμένα): Αρτηριακή πίεση, Χοληστερίνη, Σάκχαρο. ΕΠΙΛΟΒΙΟ: Προστάτης. ΕΡΙΓΚΕΡΟΝ: Διουρητικό, Ρευματισμούς, Παθήσεις κύστεως. ΕΡΥΘΡΑΙΑ (κενταύριο): Ορεκτικό, Πυρετός, Χωνευτικό, Ίκτερος, Συκώτι. ΕΣΤΡΑΓΚΟΝ: Ορεκτικό, Δυσπεψία. Για τη μαγειρική: ομελέτες, ψάρι, κρέας, σαλάτες, κοτόπουλο). ΕΥΚΑΛΥΠΤΟΣ: Αρθρίτιδα, Άσθμα, Βήχας, Κρυολόγημα, Ρευματισμούς, Νευραλγίες, Κυστίτιδα. ΕΥΦΡΑΖΙΑ: Κρυολόγημα, Εξωτερική Χρήση για διαταραχές ματιών. ΕΦΕΔΡΑ: Διουρητικό, Άσθμα. ΕΧΙΝΑΤΣΙΑ: Βήχας, Στομάχι, Πονοκέφαλος, Αδένες, Αυξάνει την φυσική αντίσταση του οργανισμού. ΖΑΜΠΟΥΚΟΣ: Κρυολόγημα, Βήχας, Πονόλαιμος, Πνευμονία. ΘΡΥΜΠΑ: Κρυολόγημα. Για τη μαγειρική: πατάτες, ομελέτες, σάλτσες, κρέατα. ΘΥΜΑΡΙ: Τονωτικό, Διουρητικό, Διεγερτικό, Πέψη, Ευεξία, Κρυολόγημα. Για τη μαγειρική: ψάρι, θαλασσινά, κοτόπουλο, πατάτες κ.α. ΙΒΙΣΚΟΣ: Αντιοξειδωτικό, Εσωτερικές Αιμορραγίες, Πόνους περιόδου. ΙΝΟΥΛΑ: Χωνευτικό, Αναπνευστικά προβλήματα. ΙΡΙΔΑ: Βήχας, Διάρροια, Διουρητικό, Χολή, Κύστη, Σπλήνα. ΙΤΙΑ: Τονωτική, Πυρετός, Αρθρίτιδα, Πονοκέφαλος, Φλεγμονές. ΚΑΛΑΜΠΟΚΙΟΥ ΓΕΝΙΑ: Διουρητικό, πέτρες Νεφρών, Χολής, Ουρική Αρθρίτιδα, Σάκχαρο, Αρτηριοσκλήρυνση, Τονωτικό, Έμμηνος Ρύση . ΚΑΛΕΝΤΟΥΛΑ: Χωνευτικό, Έλκος, πόνοι Περιόδου, για Εξωτερική Χρήση: για εγκαύματα κεντρίσματα εντόμου. Για τη μαγειρική: χρωστική για το βούτυρο, το τυρί κ.α. ΚΑΜΒΑΛΛΑΡΙΑ: Καρδιοτονωτικό, Διουρητικό, Ηρεμιστικό, Εμετός. ΚΑΝΕΛΛΑ: Αναπνευστικά προβλήματα, Βρογχίτιδα, Δυσεντερία, Νεφρών, Ήπαρ, Αφροδισιακό, Θερμαντικό, για τη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική (στα μπισκότα και στο τσάι). ΚΑΡΔΑΜΟ: Διεγερτικό, Ορεκτικό, Δυσπεψία, Ουλίτιδα. ΚΑΡΥΔΟΦΥΛΛΑ: Τονωτικό, Σάκχαρο, Εξωτερική Χρήση για τις Δερματοπάθειες. ΚΑΣΤΑΝΙΑ: Τονωτικό, Πυρετός, Διάρροια, Αρθρίτιδα, Εξωτερική Χρήση για τα μάτια και τις αιμορροΐδες. ΚΑΨΕΛΛΑ: Καθαρισμός αίματος, Αρτηριακή πίεση, Κυκλοφορία Αίματος, Τόνωση Καρδιάς, Μολύνσεις Ουροδόχου Κύστεως, πόνους Περιόδου, Τοκετός. ΚΛΗΜΑΤΟΦΥΛΛΑ: Κυκλοφορικό, Αιμορροΐδες, Διάρροια. ΚΟΚΚΙΝΗ ΠΙΠΕΡΙΑ: Ενισχυτικό γεύσης, Καρδιά, Κυκλοφορικό. ΚΟΛΙΑΝΔΡΟΣ: Χωνευτικό, Διεγερτικό, Αφροδισιακό, Στομάχι, Νευρική Ανορεξία, Κόπωση,Πονοκέφαλος, για τη μαγειρική: γλυκά, κέικ, ψωμί κ.α. ΚΟΛΛΙΤΣΙΔΑ (ΛΑΛΑ ΑΡΚΤΙΟΝ): Αϋπνία, Διουρητικό, Στομάχι, Εξωτερική Χρήση για δερματοπάθειες. ΚΟΥΜΑΡΙΑ (φύλλα): Δυσκοιλιότητα, Προστάτης, Αιμορραγίες της μήτρας. ΚΟΥΡΚΟΥΜΗ (κιτρινόριζα): Διεγερτικό Χοληδόχου Κύστης, Ήπατος, Παγκρέατος, Δυσπεψία, Χρωστική Τροφίμων. ΚΡΑΤΑΙΓΟΣ: Υπόταση, Υπέρταση, Στηθάγχη, Κυκλοφορικό. ΚΡΕΜΜΥΔΙ: Διαβήτης, Τονωτικό, Υπέρταση. Για τη μαγειρική: κρέας, κυνήγι, σαλάτες κ.α. ΚΡΙΘΑΡΙ: Τονωτικό, Έλκος, Στομαχικές Διαταραχές, Φυσική δύναμη, Αντιοξειδωτικό, Χοληστερίνη. ΚΡΟΚΟΣ: Χωνευτικό, Άσθμα, Αναιμία, Κατάθλιψη, Δυσεντερία, Διουρητικό, Εμμηνόπαυση. Για τη μαγειρική: χρωστική σε διάφορα φαγητά). ΚΥΔΩΝΙΑ: Μαλακτικό Βήχα, Πονόλαιμος, Αϋπνία, Αφροδισιακό γυναικών. ΚΥΜΙΝΟ: Αεροφαγία, Ταχυπαλμίες, Ανορεξία, Δυσπεψία, Κολικοί, Συστατικό για συνταγές με χοιρινό και λάχανο, Σούπες Μακαρόνια κ.α. ΛΑΓΟΚΟΙΜΗΘΙΑ: Σάκχαρο, Χωνευτικό, Βήχας. ΛΑΜΙΟΥΜ: Βοηθά στον ύπνο, Κρυολόγημα, Δυσκοιλιότητα. ΛΑΠΑΘΟ: Δερματοπάθειες, Φαγούρες, Χωνευτικό, Ωτίτιδα, Ίκτερος, Φυματίωση. ΛΕΒΑΝΤΑ: Ηρεμιστικό, Ημικρανία, Πονοκέφαλος, Νευρασθένειες, Αϋπνία, Εντομοαπωθητικό αντί για τη χρήση της ναφθαλίνης. ΛΕΜΟΝΙ: Δροσιστικό Αρθρίτιδα, Πυρετός, Ρευματισμοί, Βήχας, Δυσπεψία. ΛΕΟΝΟΥΡΟΣ: Παθήσεις Καρδιάς, Κυκλοφορικό, Θρομβώσεις. ΛΕΥΚΗ: Πυρετός, Διουρητικά, Τονωτικά, Διαταραχή Ουροποιητικών, Ουρική Αρθρίτιδα, Νεύρωση στομάχου. ΛΙΝΑΡΟΣΠΟΡΟΣ: Ίκτερος, Πέτρες Χολής, Ρευματόπονους, Βρογχικά, Πνευμονία. ΛΥΚΙΣΚΟΣ: Ορεκτικό, Χωνευτικό μείωση νευρικής έντασης, Αϋπνία. ΛΥΚΟΠΟΔΙ: Προβλήματα Θυρε-οειδή. ΛΥΝΑΡΙΑ: Δερματοπάθειες, Δηλητηριάσεις, Δαγκώματα, Ηρεμιστικά, Ορεκτικό. ΜΑΙΝΤΑΝΟΣ: Διουρητικό, Υπέρταση, πέτρες στα Νεφρά, Ταχυπαλμία, πόνους Περιόδου. Συστατικό για τη μαγειρική: κοτόπουλου, κρέατος, πουλερικών, ψαριών, λαχανικών πατά-τας και σαλατών. ΜΑΝΔΡΑΓΟΡΑΣ: (ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ. ΕΙΝΑΙ ΤΟΞΙΚΟ). Καταπραϋντικό, Αφροδισιακό, Γονιμοποιητικό, Ήπιο ναρκωτικό ΜΑΝΤΖΟΥΡΑΝΑ: Αϋπνίες, Άγχος, Στομαχόπονος, Πονοκέφαλος, Κοιλόπονος. ΜΑΡΑΘΟΣ: Αδυνάτισμα, Διουρητικό, Δυσπεψία, καθαρίζει τα Νεφρά, Ναυτία, Πέψη, Βήχας, Γρίπη, ρυθμίζει την Έμμηνο Ρύση, αυξάνει την ποσότητα γάλακτος. ΜΑΡΟΥΒΙΟ: Διαταραχές Αναπνευστικού, Τονωτικό, Αντιπυρετικό, Ήπαρ, Ηρεμιστικό. ΜΕΛΙΣΣΟΧΟΡΤΟ: Τονωτικό, Μελαγχολία, Αϋπνίες, Ουρικό Οξύ, Ναυτία, Υπέρταση, Ταχυκαρδίες, Νευρική ένταση, Ενοχλήσεις στομάχου, Κρυολόγημα. ΜΕΝΤΑ: Δροσιστική, Κρυολόγημα, Δυσπεψία, Στομαχικούς πόνους, Τονωτικό. ΜΗΝΥΑΝΘΟΣ: Ρευματισμούς, Αρθρίτιδα, Δυσπεψία, Ήπαρ, Χοληδόχος κύστη. ΜΟΛΟΧΑ: Μαλακτικό, Βήχας, Βρογχικά, Φαρυγγίτιδα, Εξωτερικός Καθαρισμός Επιδερμίδας. ΜΟΣΧΟΚΑΡΥΔΟ: Δυσπεψία, Διεγερτικό, Πέτρες Χολής. Για τη μαγειρική: παγωτά, κέικ, κρεατικά. ΜΠΕΛΑΝΤΟΝΑ: Κατά της ακράτειας, Στομάχι, Κολικούς, Δυσκοιλιότητα Αιμορροΐδες. ΜΠΟΛΝΤΟ: Λοιμώξεις ουροποιητικά, Πέτρες χολής. ΜΠΟΡΑΝΤΖΑ: Διουρητικό, Τονωτικά, Κρυολόγημα, Πυρετός, Πνευμονικές Παθήσεις, Επινεφρίδια, Αυξάνει τη ροή του γάλακτος. ΜΥΡΤΙΛΛΟΣ: Σάκχαρο, Τονωτικό, προλαμβάνει τον Πυρετό. ΠΑΙΩΝΙΑ: Βοηθά στον τοκετό. ΠΑΠΑΡΟΥΝΑ: Ηρεμιστικό, Υπνωτικό, Βήχας, Κρυολόγημα, Μαλακτικό, Συστατικό για την παρασκευή ψωμιού, μπισκότων και κέικ. ΠΑΣΙΦΛΩΡΑ: Ηρεμιστικό Καρδιοτονωτικό, Διουρητικό, Άγχος, Νευρική Ένταση, Αϋπνία. ΠΕΝΤΑΝΕΥΡΟ: Μαλακτικό, Διουρητικό, Κρυολόγημα, Εξωτερική Χρήση για την επούλωση πληγών. ΠΕΡΔΙΚΑΚΙ: Προστάτης, Πέτρες, Ουροποιητικά. ΠΕΤΑΣΙΤΗΣ: Βήχας, Σπασμούς στομάχου, Χολή, Πόνοι. ΠΕΥΚΟ: Βρογχίτιδα, Πνευμονία, Βήχας, Ρευματισμοί. ΠΙΠΕΡΟΡΙΖΑ: Δυσπεψία, Ναυτία, Κακή Κυκλοφορία, Κρυολόγημα. ΠΛΑΤΑΓΚΟ (ΨΥΛΛΙΟΝ): Μαλακτικό, Δυσκοιλιότητα, ερεθισμένα έντερα. ΠΟΛΥΚΟΜΠΙ: Διάρροια, Ρευματόπονους, Κολικούς Διουρητικό, Αιμορροΐδες. ΠΟΛΥΤΡΙΧΙ: Τονωτικό Μαλλιών, Κρυολόγημα, Φαρυγγίτιδα, Βρογχίτιδα, Άσθμα. ΠΟΥΛΜΟΥΝΑΡΙΑ: Κρυολόγημα, Βρογχίτιδα, Παθήσεις Αναπνευστικού, Διουρητικό. ΠΡΙΜΟΥΛΑ: Κρυολόγημα, Βήχας, Αμυγδαλίτιδα, Φαρυγγίτιδα, Ουλίτιδα, Κομπρέσες για επούλωση πληγών. ΡΕΒΕΝΤΙ: Διεγερτικό λειτουργίας του Ήπατος και της Πέψης. ΡΕΙΚΙ: Διουρητικό, Ορεκτικό, Τονωτικό, Βήχα, Κρυολόγημα, Νευρικές παθήσεις. ΡΙΓΑΝΗ: Βήχας, Στομαχόπονος, Άσθμα, Διάρροια, Εντερικές Διαταραχές, Ρευματισμούς, Πονόδοντος. Συ-στατικό για την μαγειρική πολλών φαγητών. ΣΑΛΕΠΙ: Μαλακτικό, Θερμαντικό, Τονωτικό, Κρυολόγημα. ΣΕΛΙΝΟ: Διεγερτικό, Αρθρίτιδα, Βρογχίτιδα, Ανορεξία, Ρευματισμούς, Διουρητικό, Τονωτικό, Ουρικό οξύ. Για τη μαγειρική σούπας, σαλάτας, κρεατικών και πουλερικών. ΣΗΜΥΔΑ: Τονωτικό, Διουρητικό, Προβλήματα ουροδόχου κύστεως και νεφρών, Ρευματισμοί. ΣΙΝΑΠΟΣΠΟΡΟΣ: Διεγερτικό, Διουρητικό, Κρυολόγημα, Βρογχίτιδα, Πνευμονία, Ρευματισμούς, Χρόνια Δυσκοιλιότητα, Πονοκέφαλος. Εξωτερική Χρήση για τους μώλωπες. ΣΚΟΡΔΟ: Αρτηριοσκλήρωση, Υπέρταση, Χοληστερίνη, Τριγλυκερίδια, Καρδιακά προβλήματα, Νευραλγίες, για την μαγειρική πολλών φαγητών. ΣΚΟΡΠΙΔΙ: Διουρητικό, Πέτρες στα Νεφρά, Βήχας, Σπλήνα, Στηθικές παθήσεις. ΣΚΟΥΤΕΛΛΑΡΙΑ: Νευρική Εξάντληση, Προεμμηνορροϊκή ένταση, Αϋπνία. ΣΜΥΡΝΑ (ΜΥΡΟ): Γαργάρες, Πονόλαιμος, Μολυσμένα Ούλα, Μυκητιάσεις στόματος και ποδιών. ΣΤΕΛΑΡΙΑ: Δερματικές παθήσεις, Λοιμώξεις Ουροποιητικού. ΣΥΚΟΦΥΛΛΑ: Άσθμα, Βήχας, Φαρυγγίτιδα. ΣΥΜΦΥΤΟ: Μαλακτικό, Επουλωτικό πληγών, Ορεκτικό, Χωνευτικό, Κολίτιδα, Έλκος. ΣΙΝΑΜΙΚΗ: Δυσκοιλιότητα. ΤΑΝΑΣΕΤΟ: Χωνευτικό, Κολίτιδα, προβλήματα Ουροποιητικού, Ήπατος και Χολής, Τριχόπτωση, Έμμηνο Ρύση. ΤΖΙΝΣΕΝΓΚ: Τονωτικό, κατάλληλο για εξασθενημένους οργανισμούς, Αφροδισιακό, Άγχος, Αμνησία, Ανορεξία, Διαβήτης, Κατάθλιψη. ΤΙΛΙΟ: Ελαφρά υπνωτικό, Βήχας, Ρευματισμούς, Αρθρίτιδα, Δυσκοιλιότητα, Δυσπεψία, Πέτρες στα Νεφρά, Ημικρανίες. ΤΟΥΓΙΑ: Διουρητικό, Εξωτερική Χρήση για κρεατοελιές, Λιπαρά δέρματα. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟ: Διουρητικό, Τονωτικό, Πυώδη Αμυγδαλίτιδα, Πληγές στο στόμα, Πονοκέφαλος, Ζαλάδες. ΤΡΙΒΟΛΙ: Διεγερτικό της κυκλοφορίας, μειώνει την Πίεση, διεγερτικό του Ήπατος. ΤΡΙΓΩΝΕΛΛΑ: Μαλακτικό, Χωνευτικό, Αντιοξειδωτικό, Αναιμία, Σάκχαρο, Αυξάνει τη ροή γάλακτος, Πόνους περιόδου . ΤΡΙΦΥΛΛΙ: Τονωτικό, Αναιμία, Βρογχίτιδα, Κοκίτης, Βήχας, Εξωτερική Χρήση για πρηξίματα και πληγές. ΤΣΑΪ ΒΟΥΝΟΥ: Αντιοξειδωτικό, Κρυολόγημα, Πεπτικό, Διουρητικό, Βήχας. ΤΣΑΪ ΜΑΥΡΟ: Διεγερτικό, Τονωτικό, Διάρροια, Χωνευτικό, Θερμαντικό, Εφιδρωτικό, Κρυολόγημα, Βήχας, Συνάχι, Διουρητικό, Νταμιάνα. ΤΣΑΪ ΠΡΑΣΙΝΟ: Αντιοξειδωτικό, Τονωτικό, Χοληστερίνη, Υπέρταση, Υπερένταση, Υπερτριγλυκερίδια. ΤΣΙΜΙΤΣΙΦΟΥΓΚΑ: Νευρικοί και μυϊκοί πόνοι. ΤΣΙΝΓΚΟ ΜΠΙΛΟΜΠΑ: Για μακροβιότητα. ΤΣΟΥΚΝΙΔΑ: Διουρητικό, Σάκχαρο, Αφροδισιακό, Ουρικό Οξύ, πέτρες στη Χολή ΥΔΡΑΣΤΙΣ: Βήχας, Αιμορραγίες Μήτρας, Τονωτικό, Εξωτερική Χρήση στα ερεθισμένα δέρματα. ΥΟΣΚΥΑΜΟΣ: Υπνωτικό, Εγκεφαλικές παθήσεις, Βήχα, Κοκίτη, Ακράτεια ούρων, Αιμορροΐδες, Υστερίες, Αιμοπτύσεις, Μητρορραγίες (χρήση με προσοχή). ΥΣΣΩΠΟΣ: Ορεκτικό, Χωνευτικό, Φαρυγγίτιδα, Αμυγδαλίτιδα, Ερεθισμένο λαιμό, Κρυολόγημα, Ηρεμιστικό, Χαλαρωτικό, Κατάθλιψη. ΦΑΣΚΟΜΗΛΟ: Τονωτικό, Διεργετικό, Κατάθλιψη, Εφιδρωτικό, Δυσπεψία, Γαστρίτιδα, Αρθρίτιδα, Υπερτασικό. ΦΛΙΣΚΟΥΝΙ: Τονωτικό, Κολικούς στομάχου και εντέρων, Δυσπεψία, Δροσιστικό. ΦΟΥΜΑΡΙΑ: Διεγερτικό του Ήπατος και της Χοληδόχου Κύστεως. ΦΡΑΓΚΑΡΙΑ: Γαστρικές φλεγμονές και λοιμώξεις, Ίκτερος, Ορεκτικό. ΦΡΑΟΥΛΙΑ (ΦΥΛΛΑ): Διουρητικό, Ηρεμιστικό, καθαρίζει το Αίμα, Εξάντληση. ΦΤΕΛΙΑ: Κατά των φλεγμονών, Καταπραϋντικό, Διάρροια. ΦΥΚΙΑ: Κρέμες, Πλούσια σε ιώδιο, Αδένες. ΦΥΛΛΑ ΕΛΙΑΣ: Διουρητικό, Υπέρταση, Αρτηριοσκλήρωση, Ζαχαρώδη Διαβήτη. ΦΥΤΟΛΑΚΑ: Ρευματισμούς, Αδενοπάθεια (ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ) ΧΑΜΟΜΗΛΙ: Χαλαρωτικό, Άγχος, Δυσπεψία, Αϋπνία, Έλκος, Στομάχου, Κολικούς, Διάρροια, Εξωτερική Χρήση για πλύσεις μολυσμένων πληγών. ΧΑΡΟΥΠΙΑ (ΣΠΟΡΟΙ): Οστεοπόρωση. ΧΕΛΙΔΟΝΙΟ: Χοληδόχος Κύστη, Στομάχι, Έντερα. ΧΡΥΣΑΝΘΕΜΟ: Κρυολόγημα, Πυρετός, Πονοκεφάλους. ΧΡΥΣΟΒΕΡΓΑ (ΣΟΛΙΝΤΑΓΚΟ): Ουρολοίμωξη, Παθήσεις Ουροποιητικών Διάρροια, Χωνευτικό, Στομάχι, Διεγερτικό Νεφρών, Χολής και Ήπατος. ΧΡΥΣΟΡΙΖΑ: Τονωτικό, Επουλωτικό, παθήσεις Νεφρών και Κύστεων. ΟΔΗΓΟΣ ΥΓΕΙΑΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΑΓΧΟΣ: Βαλεριάνα, Πασιφλώρα, Χαμομήλι, Τζινσενγκ, Τίλιο, Μελισσόχορτο, Μέντα, Λυκίσκος, Ιξός, Ανεμώνη, Σκουτελάρια, Βάλσαμο. ΑΔΥΝΑΜΙΑ (ΑΤΟΝΙΑ): Αγγελική, Τσουκνίδα, Φασκόμηλο. ΑΔΥΝΑΤΙΣΜΑ: Λουΐζα, Μάραθος, Αψιθιά ΑΕΡΙΑ: Μαντζουράνα, Λουΐζα, Μάραθος, Θρούμπι ΑΙΜΟΡΡΟΙΔΕΣ: Αχιλλαία, Λάπαθο, Πολύκομπο, Τσουκνίδα. ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ: Έφεδρα, Εκουΐζετο. ΑΚΜΗ: Εχινάκια, Τίλιο, Φυτολάκα, Χαμομήλι ΑΜΝΗΣΙΑ: Μελισσόχορτο, Τζινσενγκ, Θυμάρι, Μαντζουράνα. ΑΜΟΙΒΑΔΕΣ: Σκόρδο, Απήγανος ΑΜΥΓΔΑΛΙΤΙΔΑ: Γάλιο, Μύρο, Εχινάκια, Ύδραστις, Φασκόμηλο, Φυτολάκα, Αγριμόνιο. ΑΝΑΙΜΙΑ: Τριφύλλι, Τσουκνίδα, Αγγελική, Λάπαθο, Κρόκος. ΑΝΙΚΑΝΟΤΗΤΑ: Τζινσενγκ, Μελισσόχορτο, Δίκταμο, Κάρδαμο σπόρος. ΑΝΟΡΕΞΙΑ: Αγκινάρα, Αγγελική, Αψιθιά, Γαϊδουράγκαθο, Γεντιανή. ΑΡΘΡΙΤΙΚΑ: Φασκόμηλο, Τίλιο, Σημύδα, Σπειραία, Κριθάρι, Αγγελική. ΑΡΡΥΘΜΙΕΣ: Βίσκος, Κράταιγος, Σκόρδο. ΑΡΤΗΡΙΟΣΚΛΗΡΩΣΗ: Ιξός, Τίλιο, Κράταιγος, Σκόρδο. ΑΣΘΜΑ: Βάλσαμο, Ευκάλυπτος, Γλυ-κόριζα, Ρίγανη, Λεβάντα, Λομπέλια, Εφέδρα, Ινούλα ΑΫΠΝΙΑ: Βαλεριάνα, Πασιφλώρα, Τίλιο, Λυκίσκος, Χαμομήλι. ΑΦΘΕΣ: Αλταία, Βάτος, Τσουκνίδα, Τριαντάφυλλο. ΒΗΧΑΣ: Βήχιο, Ρίγανη, Τσάϊ Βουνού, Βερμπάσκο, Νεπέτα, Γλυκάνισο, Μαρρούβιο, Πλάταγκο, Πριμούλα, Σύμφυτο, Ύδραστις, Ύσσωπος, Θυμάρι, Αλθαία, Ζαμπούκος, Φασκόμηλο, Πολυτρίχι. ΒΡΟΓΧΙΤΙΔΑ: Αλθαία, Μολόχα, Βερμπάσκο, Μαρούβιο, Γλυκάνισο, Τουριλάγκο, Γλυκόριζα, Ευκάλυπτος, Θυμάρι, Κρόκος. ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗ: Γαϊδουράγκαθο, Άνηθος, Μάραθος, Τριγωνέλλα. ΓΑΣΤΡΙΤΙΔΑ: Αλθαία, Μολόχα, Γερά-νιο, Φασκόμηλο, Σπειραία, Φτελιά, Σύμφυτο, Υδράστις, Χαμομήλι. ΓΡΙΠΗ: Δυόσμος, Αχιλλαία, Εχινάκια, Καγιέν, Τσάι Βουνού, Ζαμπούκος, Σινάπι, Ύδραστις ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ: Βασιλικός. ΔΙΑΒΗΤΗΣ (ΣΑΚΧΑΡΟ): Αγκινάρα, Αγριμόνιο, Αμυγδαλιά, Καρυδόφυλλα, Αψιθιά, Λαγοκημιθιά, Τσουκνίδα, Μύρτιλλος, Φύλλα Ελιάς. ΔΙΟΥΡΗΤΙΚΑ: Αγριάδα, Σκορπίδι, Γένια Καλαμποκιού, Τσουκνίδα, Λουΐζα. ΔΙΑΡΡΟΙΑ: Σπειραία, Αλχιμίλλα, Γόμα Αραβίας, Αψιθιά, Γεράνιο, Αγριμόνιο, Σύμφυτο, Τριαντάφυλλο. ΔΥΣΕΝΤΕΡΙΑ: Βασιλικός, Καρυδόφυλλα, Λάπαθο. ΔΥΣΚΟΙΛΙΟΤΗΤΑ: Φύλλα Αιγύπτου, Αψιθιά, Κόλιανδρος, Χαμομήλι, Μέντα, Δίκταμο, Δυόσμος, Κάρδαμο, Φασκόμηλο, Μάραθος, Γαϊδουράγκαθο, Τριφύλλι, Μελισσόχορτο, Πιπερόριζα, Άκορος. ΔΥΣΠΝΟΙΑ: Ευκάλυπτος, Ζαμπούκος, Βασιλικός. ΕΛΚΗ (ΣΤΟΜΑΧΙΚΑ): Μύρο, Φασκόμηλο, Χαμομήλι. ΕΛΚΗ (ΔΕΡΜΑΤΟΣ): Καλέντουλα, Εχινάκια, Ύδραστις. ΕΛΚΗ (ΠΕΠΤΙΚΑ): Αλθαία, Σπειραία, Χαμομήλι, Δίκταμο, Λουΐζα. ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ: Αμυγδαλιά, Λυγαριά. ΕΚΖΕΜΑ: Άρκτιο, Γάλιο, Τίλιο, Ίριδα, Στελάρια, Τριφύλλι, Τσουκνίδα, Ύδραστις, Χαμομήλι. ΕΜΕΤΟΣ: Βαλλωτή, Γαρύφαλλο, Δυόσμος, Σπειραία. ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ: Κρόκος, Τσιμιτσιφούγκα, Λυγαριά, Βάλσαμο. ΕΜΜΗΝΟΡΡΟΙΑ (ΕΠΩΔΥΝΗ): Ανεμώνη, Βαλεριάνα, Τσιμιτσιφούγκα, Πετασίτης, Σκουτελάρια, Τζινσενγκ. ΕΜΜΗΝΟΡΡΟΙΑ (ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ): Απήγανος, Αχιλλαία, Λυγαριά, Φλισκούνι. ΕΜΜΗΝΟΡΡΟΙΑ (ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΡΟΗ): Αλχιμίλλη, Γεράνιο, Ύδραστις. ΕΞΑΣΘΕΝΗΣΗ: Νταμιάνα, Τζίντζερ, Καγιέν, Ταραξάκο. ΕΠΙΛΗΨΙΑ: Βαλεριάνα, Πασιφλώρα, Σκουτελλάρια, Ύσσωπος. ΕΠΙΠΕΦΥΚΙΤΙΔΑ: Ευφραγία, Καλέντουλα, Χαμομήλι. ΕΡΠΗΣ ΖΩΣΤΗΡ: Αχιλλαία, Ζαμπούκος, Ιξός, Πασιφλώρα, Βάλσαμο. ΕΦΙΔΡΩΣΗ: Φασκόμηλο. ΖΑΛΑΔΕΣ: Αψιθιά, Τριαντάφυλλο. ΗΜΙΚΡΑΝΙΕΣ: Λεβάντα, Τίλιο, Χρυσάνθεμο. ΗΠΑΤΟΣ (ΤΟΝΩΤΙΚΑ): Κενταύριο, Ταράξακο, Ίριδα, Αμυγδαλιά. ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ: Γλυκάνισο, Γλυκόριζα. ΘΡΟΜΒΩΣΕΙΣ: Αγγελική, Σκόρδο. ΙΚΤΕΡΟΣ: Βερβένα, Βερβερίδα, Ταρά-ξακο, Λάπαθο, Γαϊδουράγκαθο, Λιναρόσπορος. ΙΛΑΡΑ: Κολιτσίδα, Συκιά. ΙΓΜΟΡΙΤΙΔΑ: Ζαμπούκος, Σολιντανγκο, Φυτολάκα, Χαμομήλι. ΙΣΧΙΑΛΓΙΑ: Τσιμιτσιφούγκα, Βάλσαμο, Αχιλλαία, Μέντα. ΙΛΙΓΓΟΣ: Μελισσόχορτο, Μαντζουράνα, Θρύμπα, Φασκόμηλο, Λεβάντα. ΚΑΚΟΣΜΙΑ ΣΤΟΜΑΤΟΣ: Άνηθος, Μοσχοκάρυδο, Μάραθος ΚΑΟΥΡΕΣ: Αλθαία, Σπειραία, Μολόχα, Σύμφυτο. ΚΑΡΔΙΑ: Κράταιγος, Σκόρδο, Μελισσόχορτο. ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: Τζινσενγκ, Μελισσόχορτο, Βρώμη, Νταμιάνα, Σκουτελλάρια ΚΙΡΣΟΙ: Κράταιγος, Καστανιά. ΚΟΚΙΤΗΣ: Λομπέλια, Τουσιλάγκο, Τριφύλλι, Μάραθος, Ρίγανη. ΚΟΛΙΚΟΙ: Αγγελική, Άνηθος, Βαλεριάνα, Πιπερόριζα, Μέντα, Κάρδαμο. ΚΟΛΙΤΙΔΑ: Αγριμόνιο, Αλθαία, Σύμφυτο. ΚΡΥΟΛΟΓΗΜΑ: Τσάϊ Βουνού, Αχιλλαία, Αγγελική, Ζαμπούκος, Ύσσωπος, Πιπερόριζα, Μέντα, Κάρδαμο. ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΑΙΜΑΤΟΣ: Πιπερόριζα, Καγιέν, Σινάπι. ΚΥΣΤΙΤΙΔΑ: Αγριάδα, Αρκτοστάφυλλος, Αχιλλαία, Τσουκνίδα. ΚΥΤΤΑΡΙΤΙΔΑ: Αγριάδα, Μαϊντανός, Κουμαριά. ΛΑΡΥΓΓΙΤΙΔΑ: Μολόχα, Βελανιδιά, Θυμάρι, Εχινάκια, Φασκόμηλο, Χαμομήλι, Αλθαία. ΛΕΙΧΗΝΕΣ: Αχιλλαία, Καρυδόφυλλα. ΛΕΥΚΟΡΡΟΙΑ: Αλχημίλλη, Μύρο, Ξενέκιο, Ύδραστις, Θυμάρι, Τριαντάφυλλο. ΜΗΤΡΟΡΡΑΓΙΑ: Αλχημίλλη, Γεράνιο, Ύδραστις. ΜΥΚΗΤΩΣΕΙΣ: Καλέντουλα, Μύρο. ΜΥΡΜΗΓΚΙΑ: Χελιδόνιο, Θούγια. ΜΑΤΙΑ: Μποράντζα. ΝΑΥΤΙΑ: Βαλλωτή, Μέντα, Δυόσμος, Μάραθος, Μελισσόχορτο. ΝΕΥΡΑΛΓΙΑ: Βαλεριάνα, Ιξός, Τσιμιτσιφούγκα, Πασιφλώρα, Δενδρολίβανο, Χρυσάνθεμο, Βάλσαμο. ΝΕΦΡΟΛΙΘΟΙ (ΠΕΤΡΑ): Αγριάδα, Αρκτοστάφυλλο, Σκορπίδι, Γένια Καλαμποκιού, Αγριμόνιο, Πολυκόμπι, Αλθαία. ΟΙΔΗΜΑ: Ζαμπούκος, Κανέλλα. ΟΡΑΣΗ: Μάραθος, Καρότο. ΟΣΦΥΑΛΓΙΑ: Καγιέν, Σενέκιο. ΟΥΡΗΘΡΙΤΙΔΑ: Αγριάδα, Γένια Καλαμποκιού. ΟΥΡΙΚΟ ΟΞΥ: Αγριάδα, Βερμπάσκο, Γένια Καλαμποκιού, Τσουκνίδα. ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: Χαρούπια Σπόρος. ΟΥΛΙΤΙΔΑ: Μύρο, Φασκόμηλο, Φυτολάκα, Εχινάκια. ΠΟΝΟΔΟΝΤΟΣ: Γαρύφαλλο, Δίκταμο, Γλυκάνισο. ΠΟΝΟΚΕΦΑΛΟΣ: Δενδρολίβανο, Ρί-γανη, Μέντα, Πράσινο Τσάϊ, Κολιανδρο, Σινάπι, Τριαντάφυλλο. ΠΡΟΕΜΜΗΝΟΡΡΟΙΚΗ ΕΝΤΑΣΗ: Βαλεριάνα, Λυγαριά, Σκουτελάρια, Τίλιο. ΠΡΟΣΤΑΤΗΣ: Αγριάδα, Νταμιάνα, Περδικάκι, Γένια Καλαμποκιού, Πολυτρίχι, Υδράγγεια, Σερενόα, Επιλάβιο, Αμυγδαλιά. ΠΥΡΕΤΟΣ: Αγγελική, Πιπερόριζα, Νεπέτα, Αχιλλαία, Τριφύλλι, Αγριμόνιο, Χαμομήλι. ΠΟΝΟΛΑΙΜΟΣ: Αγριμόνιο, Αχιλλαία, Ζαμπούκος. ΠΙΤΥΡΙΔΑ: Δενδρολίβανο, Καρυδόφυλλα, Τσουκνίδα. ΡΕΥΜΑΤΙΣΜΟΙ: Αγγελική, Άρκτιο, Άρνικα, Αχιλλαία, Ζαμπούκος, Σπειραία, Τίλιο, Τσουκνίδα, Τριφύλλι, Χρυσάνθεμα. ΡΙΝΟΡΡΑΓΙΑ: Αλχιμίλλη, Καλέντουλα. ΣΚΩΛΗΚΟΕΙΔΙΤΙΔΑ: Αγριμόνιο, Γεράνιο. ΣΤΗΘΑΓΧΗ: Κράταιγος, Λεόνουρος. ΣΥΚΩΤΙ: Αγκινάρα, Γαϊδουράγκαθο, Αψιθιά. ΣΤΟΜΑΧΙ: Δίκταμο, Χαμομήλι, Μέντα, Λουΐζα, Γλυκάνισο, Κόλιανδρος, Δυόσμος, Κρόκος, Λουΐζα, Μάραθος. ΣΤΡΕΣ: Ιξός, Χαμομήλι, Τίλιο, Σκουτελάρια, Πράσινο Τσάι. ΤΑΧΥΠΑΛΜΙΑ: Βαλεριάνα, Λεόνουρος, Λεβάντα, Μελισσόχορτο. ΤΡΙΧΟΠΤΩΣΗ: Δάφνη, Δενδρολίβανο, Καρυδιά, Τσουκνίδα, Φασκόμηλο, Κρεμμύδι. ΤΥΜΠΑΝΙΣΜΟΙ: Γλυκάνισο, Δενδρολίβανο, Κάρδαμο, Κόλιανδρος, Μάραθος, Μέντα, Φλισκούνι. ΤΡΑΥΜΑΤΑ: Καλέντουλα, Δίκταμο, Χαμομήλι, Ζαμπούκος, Σύμφυτο. ΥΠΕΡΚΟΠΩΣΗ: Τζινσενγκ, Μελισσόχορτο, Θυμάρι, Δενδρολίβανο. ΥΠΕΡΤΑΣΗ: Κράταιγος, Ιξός, Βαλεριάνα, Τίλιο, Φύλλα Ελιάς, Μελισσόχορτο, Σκόρδο. ΥΠΟΤΑΣΗ: Κράταιγος, Πιπερόριζα, Κόκκινη Πιπεριά. ΥΠΕΡΤΡΙΓΛΥΚΕΡΙΔΙΑ: Πράσινο Τσάϊ, Σκόρδο. ΦΛΕΒΙΤΙΔΑ: Καστανιά, Ιξός, Κράταιγος, Τίλιο. ΦΑΡΥΓΓΙΤΙΔΑ: Αγριμόνιο. Φασκόμηλο, Αλθαία, Ζαμπούκος ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ: Καρυδόφυλλα, Λεβάντα, Ρίγανη, Λάπαθο. ΧΟΛΗ: Γαϊδουράγκαθο, Αγκινάρα, Λινάρι, Βερβένα, Ταράξακο. ΧΟΛΗΣΤΕΡΙΝΗ: Αγκινάρα, Ταράξακο, Φύλλα Ελιάς, Πράσινο Τσάϊ, Σκόρδο, Αντράκλα, Κιτρινόριζα. ΨΩΡΑ: Γλυκάνισο, Λάπαθο, Κανέλα. ΨΩΡΙΑΣΗ: Γαϊδουράγκαθο, Γάλιο, Ίριδα, Τριφύλλι, Άρκτιο, Λιναρόσπορος. ΨΕΙΡΕΣ / ΨΥΛΛΟΙ: Σάσσαφρας. ΩΤΙΤΙΔΑ: Αγκινάρα, Κισσός. ΩΟΘΗΚΕΣ (ΠΟΝΟΙ): Ανεμώνη, Βαλεριάνα, Πασιφλώρα, Βάλσαμο. Οι πληροφορίες για τις ιδιότητες και τις χρήσεις των θεραπευτικών φυτών προέρχονται από το site www.cretanherbs.gr της εταιρίας Δ. & Μ. Δημοκράτη Κάββαλου Ο.Ε Οι πληροφορίες για τις φαρμακευτικές ιδιότητες των βοτάνων και τις παθήσεις, που περιέχονται σε αυτό τον ιστοχώρο ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΗ, ΣΥΝΤΑΓΗ Ή ΔΙΑΚΟΠΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ.   Μερικά βότανα μπορούν να προκαλέσουν παρενέργειες ή να αλληλεπιδράσουν με άλλα φάρμακα και δε συνιστάται η αντικατάσταση φαρμάκων με τη χρήση οποιουδήποτε βοτάνου. Για οποιαδήποτε πάθηση και θεραπεία ΠΡΕΠΕΙ ΠΑΝΤΑ ΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΕΣΤΕ ΤΟ ΓΙΑΤΡΟ ΣΑΣ! ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ο συνοπτικός αυτός οδηγός χρήσης γράφτηκε μετά από μελέτη διάφορων βιβλίων που είναι τα εξής: Α. «Τα Φαρμακευτικά Βότανα της Ελλάδας»      ΕΚΔΟΣΕΙΣ Μ. ΜΑΚΡΗ. Β. «Πλήρεις Οδηγίες Φαρμακευτικών Βοτάνων»      ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΙΑΛΕΛΛΗ Γ. «Νέα Oλισθική Βοτανοθεραπεία»      ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΙΟΠΤΡΑ Δ. «Θεραπευτικά Βότανα»      ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΤΡΟΥΜΠΟΥΚΗΣ Ε. «Τα βότανα στην κουζίνα»      ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΡΜΑΝΩΡ της Μ.&Ν. ΨΙΛΑΚΗ Στ. «Θεραπευτικοί Χυμοί»      ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΨΥΧΑΛΟΥ

Άφιξη codex alimentarius στην Ελλάδα - ΤΡΟΜΑΚΤΙΚΟ!!!!

 

Begin forwarded message:

 

Αυτό που λέγαμε πριν καιρό ότι θα έρθει και υπογράφαμε petitions κλπ... ήρθε!!!

Και είναι πολύ πολύ σημαντικό γιατί αφορά τη διατροφή μας σε πρωτογενές επίπεδο

Ημερομηνία: Πέμπτη, 22 Μάρτιος 2012, 21:12

 

Άφιξη codex alimentarius στην Ελλάδα

Μια φωτογραφία 1000 λέξεις... το Codex Alimentarius έκανε την εμφάνιση του και στην Ελλάδα... ετοιμαστείτε για ακραίες καταστάσεις στο προσεχές μέλλον!!!

 

 

 Απαγορεύεται η φύτευση ,εξαιτίας του ότι η "ράτσα" της πατάτας ανήκει μαζί με τα δικαιώματά της σε κάποια εταιρεία ή οποία απαγορεύει την αναπαραγωγή της, κάτι σαν ΑCTA διατροφική, το λεγόμενο "Codex Alimentarius",βάσει του οποίου θα απαγορεύεται μελλοντικά η αναπαραγωγή "τέτοιου τύπου" με κατοχυρωμένη πατέντα αγροτικών προϊόντων.

 

Προσέξτε αυτό είναι το σχέδιο , ο έλεγχος των τροφίμων, ήδη μόνο υβρίδια κυκλοφορούν που ανήκουν σε εταιρείες κι επειδή χωρίς λεφτά ζεις αλλά χωρίς φαγητό όχι, φυλάξτε παλιούς σπόρους που ξαναφύονται και δεν ανήκουν σε εταιρείες,γιατί τα υβρίδια είναι μονοετή και μολύνουν το έδαφος.Είναι σημαντικό να ενισχυθούν όσοι κρατάνε παλιούς σπόρους και να προσπαθήσουμε κι οι ίδιοι να τους αναπαράγουμε.Ο έλεγχος του φαγητού θα βοηθήσει την νέα τάξη να εδραιωθεί.!

 

Ποτέ μην αφήσεις αμαθείς ανθρώπους να κρίνουν.
Φωκυλίδης (Γνώμαι, 86)

ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΣΠΟΡΩΝ ΝΤΟΜΑΤΑΣ

Του Νίκου Πεταλά

Διατηρητής ποικιλιών ντομάτας και πιπεριάς.

Επιλογή καρπών

 

Για κάθε ποικιλία, διαλέξτε ντομάτες από τα πιο υγιή φυτά.

Βεβαιωθείτε ότι συλλέγετε ντομάτες από φυτά που έχουν φυτευτεί σε επαρκή απόσταση από άλλες ποικιλίες, ώστε να μην περιλάβετε κατά λάθος σπόρους μιας τυχαίας διασταύρωσης. Δυστυχώς το ποία είναι η επαρκής απόσταση αποτελεί ακόμα θέμα συζήτησης και εξαρτάται από τα είδη των ποικιλιών και τη μορφή των ανθέων τους, το βαθμό παρουσίας γονιμοποιών εντόμων κλπ. Γενικά και για καλή μας τύχη όμως, δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλες για τη ντομάτα αφού είναι έντονα αυτογονιμοποιούμενο φυτό με ερμαφρόδιτα άνθη και υπάρχει περίπτωση να μην έχουμε ούτε μία διασταύρωση σε φυτά διαφορετικών ποικιλιών που είναι φυτεμένα δίπλα-δίπλα. Πάντως ο κανόνας είναι «όσο πιο μακριά τόσο πιο καλά». Προτιμήστε φυτά τα οποία έχουν φυτευτεί στις εσωτερικές σειρές καθώς οι τυχαίες διασταυρώσεις συνήθως γίνονται στα εξωτερικά φυτά.

Διαλέξτε ντομάτες από διάφορα φυτά, και συμπεριλάβετε δείγματα όλων των τύπων φυτών και καρπών της ποικιλίας. Δηλαδή, για παράδειγμα, μην μαζέψετε μόνο καρπό από τα ψηλά φυτά ή μην μαζέψετε σπόρους μόνο από τις μεγαλύτερες ντομάτες που βρήκατε. Με αυτό το τρόπο διατηρείτε το πλήρες γενετικό εύρος της ποικιλίας, πράγμα το οποίο είναι σημαντικό εκτός εάν εσκεμμένα θέλετε να δημιουργήσετε μία εξελιγμένη μορφή. Ακόμα και σε αυτή τη περίπτωση, καλό είναι να γνωρίζετε ότι η αρχική ποικιλία θα διασωθεί με κάποιο τρόπο (είτε από άλλους, είτε από δική σας πρόνοια να διασώσετε και δεύτερο δείγμα σπόρων όπου θα αντιπροσωπεύεται κατά το δυνατόν το πλήρες γενετικό εύρος).

Το να κρατήσετε σπόρους από όσους περισσότερους καρπούς και φυτά μπορείτε εξασφαλίζει ακόμα το πλεονέκτημα ότι, κι αν κάποιοι σπόροι είναι προϊόν τυχαίας διασταύρωσης, θα εμφανισθεί τουλάχιστον κάποιος αριθμός φυτών της επιθυμητής καθαρής ποικιλίας.

Το ιδανικό για επαγγελματίες καλλιεργητές ή οργανισμούς διάσωσης θα ήταν να συλλέξουν καρπό από 20 τουλάχιστον διαφορετικά φυτά της ποικιλίας. Από την άλλη μεριά, ιδιώτες καλλιεργητές οι οποίοι δεν διαθέτουν τόσα φυτά, ας αρκεστούν στον κανόνα ότι απ’ όσα περισσότερα φυτά μπορούν να συλλέξουν καρπό, τόσο το καλύτερο.

Δώστε βαρύνουσα σημασία στις παραπάνω οδηγίες εάν πρόκειται να προωθήσετε τους σπόρους σας σε άλλους καλλιεργητές (είτε εμπορικά είτε αφιλοκερδώς) και ανάλογα με τη σπανιότητα της ποικιλίας.

Καθαρισμός σπόρων

 

Ένας από τους καλύτερους τρόπους για να πάρετε τους σπόρους από τους καρπούς που επιλέξατε, είναι μέσω της φυσικής διαδικασίας της ζύμωσης, διαδικασία που χρησιμοποιούν και αρκετές εταιρίες σπόρων.

Μέσα στον καρπό, οι σπόροι της ντομάτας βρίσκονται περιτυλιγμένοι από ένα είδος ζελατίνης το οποίο δεν τους επιτρέπει να φυτρώσουν παρά το ζεστό και υγρό περιβάλλον του καρπού. Στη φύση, για να πολλαπλασιασθεί μία ντοματιά θα έπρεπε ο καρπός να πέσει στο έδαφος και η ζύμωση που θα λάμβανε χώρα μέσα σε μερικές μέρες θα διέλυε τη ζελατίνη αυτή. Η ζύμωση έχει επίσης το πλεονέκτημα του ότι εξουδετερώνει πολλούς παθογόνους παράγοντες της ντομάτας.

Για να προσομοιώσετε τη διαδικασία, χρησιμοποιήστε ένα καθαρό δοχείο με μέγεθος ανάλογο της ποσότητας καρπών που έχετε συλλέξει και της ποσότητας σπόρων στην οποία αποσκοπείτε. Το καλύτερο υλικό είναι πλαστικό ή γυαλί. Το δοχείο συνεπώς μπορεί να είναι πλαστικό ή γυάλινο ποτηράκι, βαζάκι, κεσές από οικογενειακό γιαούρτι, μέχρι και κουβάς για μεγαλύτερες ποσότητες.

Κόψτε τους καρπούς οριζόντια στη μέση και πιέστε τους ώστε το εσωτερικό τους ζελατινώδες περιεχόμενο με τους σπόρους να πέσει στο δοχείο.

Όταν τελειώσετε, θα πρέπει το δοχείο να είναι γεμάτο κατά το ήμισυ ή το πολύ, κατά τα τρία τέταρτά του. Μην ανακατέψετε τον πολτό. Αν πρόκειται να προχωρήσετε σε άλλες ποικιλίες, γράψτε το όνομα της ποικιλίας στο δοχείο. Καθαρίστε καλά τα χέρια σας πριν προχωρήσετε στην επόμενη ποικιλία ώστε να μην πέσει κατά λάθος κάποιος σπόρος που δεν προσέξατε στο επόμενο δοχείο. Αφήστε το δοχείο σε ένα σκιερό και απόμακρο μέρος ώστε να μην ενοχληθεί κανείς από τη μυρωδιά και τυχόν μύγες. Φροντίστε να μην μπορούν να το φτάσουν ζώα.

Σε τρεις έως πέντε μέρες, ανάλογα με τη θερμοκρασία, θα έχει

σχηματιστεί σε όλη την επιφάνεια ένα  στρώμα από μύκητες (θα μοιάζει κάπως σαν υγροποιημένο γιαούρτι) και οι περισσότεροι σπόροι θα έχουν κατακάτσει στον πάτο.

Αδειάστε το πάνω μέρος με τους μύκητες και μην ανησυχείτε για μερικούς σπόρους που θα χαθούν επειδή είχαν παραμείνει στην επιφάνεια.

Προσθέστε στο δοχείο νερό, ανακατέψτε και περιμένετε να κάτσουν ξανά οι σπόροι στον πάτο. Αδειάστε πάλι το πάνω μέρος του μίγματος και επαναλάβετε τη διαδικασία όσο χρειάζεται ώστε να καθαρίσετε αρκετά το μίγμα από υπολείμματα ντομάτας.

Στο τέλος, αδειάστε το περιεχόμενο του δοχείου σε ένα κόσκινο με αρκετά μικρές τρύπες ώστε να συγκρατεί ακόμα και τους πιο μικρούς σπόρους. Βάλτε το κόσκινο κάτω από μία βρύση και αφήστε να τρέξει νερό μέχρι να μείνουν μόνο καθαροί σπόροι.

Μπορείτε να βοηθήσετε τη διαδικασία ανακατεύοντας προσεκτικά με το δάκτυλο.

Απλώστε τους σπόρους για να στεγνώσουν όσο πιο γρήγορα γίνεται σε σκιερό και αεριζόμενο μέρος, πάνω σε πλαστικά πιατάκια για πάρτι ή φίλτρα καφετιέρας, αλλά όχι σε εφημερίδες, χαρτοπετσέτες κλπ γιατί οι σπόροι κολλάνε στο χαρτί και πολύ δύσκολα ξεκολλάνε χωρίς να υποστούν ζημιά. Φροντίστε, όσο το δυνατόν γίνεται, οι σπόροι να είναι σε ένα στρώμα και όχι ο ένας πάνω στον άλλον γιατί κολλάνε μεταξύ τους. Αφήστε τους για 7-10 μέρες να ξεραθούν καλά. Ειδικά τις πρώτες μέρες, ανακατεύετέ τους όσο πιο συχνά μπορείτε για να τους εμποδίσετε να κολλήσουν.

Αναφέρω ξανά ότι, εάν δουλεύετε με πολλές ποικιλίες, θα πρέπει σε κάθε στάδιο της διαδικασίας να σημειώνετε άμεσα ποια είναι η κάθε ποικιλία και να είστε προσεκτικοί να μην αναμίξετε σπόρους διαφορετικών ποικιλιών μεταξύ τους.

Αποθήκευση.

 

Σε όλη τη διαδικασία καθαρισμού – ξήρανσης - αποθήκευσης να θυμάστε ότι οι εχθροί της ζωτικότητας των σπόρων σας είναι οι παράγοντες που υπό άλλες συνθήκες τους δίνουν ζωή, δηλαδή η υψηλή θερμοκρασία και η υψηλή υγρασία και ειδικά όταν αυτά τα δύο είναι σε συνδυασμό. Μεμονωμένα, η υγρασία αποτελεί μάλλον τον πιο επικίνδυνο εχθρό. Επικίνδυνη δεν είναι μόνο η υψηλή θερμοκρασία και η υψηλή υγρασία, αλλά και οι έντονες μεταβολές αυτών. Μην χρησιμοποιήσετε τον ήλιο σε κανένα στάδιο της διαδικασίας καθώς οι υψηλές θερμοκρασίες που μπορεί να προκληθούν μπορεί να είναι καταστροφικές. Να θυμάστε ότι οι σπόροι σας είναι ζωντανές οντότητες και να τους φερθείτε ως τέτοιες.

Η βραχυπρόθεσμη συντήρηση σπόρων ντομάτας δεν είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη. Εάν λοιπόν πρόκειται να χρησιμοποιήσετε τους σπόρους σας την επόμενη χρονιά, μην ανησυχείτε ιδιαίτερα για το μέσο αποθήκευσης το οποίο μπορεί να είναι πλαστικά ή χάρτινα σακουλάκια και φακελάκια, γυάλινα βαζάκια, ξύλινα κουτάκια κ.ο.κ. Φροντίστε απλά να τοποθετήστε τους συσκευασμένους σπόρους σε δροσερό και ξηρό μέρος. Προτιμήστε χαμηλά σημεία του δωματίου, παρά υψηλά, όπου η θερμοκρασία έχει μεγαλύτερη μεταβλητότητα.

Οι περισσότεροι όμως άνθρωποι που ασχολούνται με διάσωση ποικιλιών, ενδιαφέρονται για μεσοπρόθεσμη-μακροπρόθεσμη συντήρηση και εδώ τα πράγματα γίνονται πιο περίπλοκα.

Κατ’ αρχάς απαιτείται να εμποδίσουμε την απορρόφηση υγρασίας του περιβάλλοντος από τους σπόρους, οπότε χρειαζόμαστε αεροστεγείς συσκευασίες. Αυτό πιο εύκολα λέγεται παρά γίνεται, καθώς εννοούμε πραγματικά αεροστεγείς συσκευασίες. Συσκευασίες οι οποίες δεν θα αφήσουν υγρασία να περάσει ακόμα και μετά από την πάροδο αρκετών ετών.

Ακόμα και τράπεζες γενετικού υλικού πρέπει συχνά να δοκιμάσουν και να αξιολογήσουν οι ίδιες τις διάφορες συσκευασίες που διατίθενται, σχετικά με το κατά πόσο διατηρούν τις ιδιότητές τους στον χρόνο (αλλά και σε περαιτέρω ειδικές συνθήκες όπως π.χ. η βαθιά κατάψυξη).

Διάφορα είδη συσκευασίας που έχουν αναφερθεί από ιδιώτες να επιτελούν το έργο αυτό ικανοποιητικά είναι:

·        Κουτάκια από φιλμ

·        Τα γνωστά γυάλινα βάζα με το άσπρο λαστιχένιο δαχτυλίδι στο στόμιό τους και με το μεταλλικό μηχανισμό ασφάλισης του πώματος επί του βάζου.

·        Ειδικές πατενταρισμένες πλαστικές κάψουλες διατήρησης σπόρων που παράγονται στην Αμερική σε διάφορα μεγέθη και διατίθενται από το Southern Exposure Seed Exchange (www.southernexposure.com). Προσωπικά παρήγγειλα πρόσφατα μία ποσότητα διακοσίων από τις πιο μικρές και έφτασαν με επιτυχία μέσω ταχυδρομείου σε 15 ημέρες και χωρίς υπερβολικό κόστος.

·        Διάφορες συσκευές αεροστεγούς σακουλοποίησης. Εδώ υπάρχει ένα αρχικό κόστος για την αγορά της συσκευής. Υπάρχουν συσκευές για οικιακή χρήση (τρόφιμα) που χρησιμοποιούν νάιλον και οι οποίες δεν είναι ότι πιο σίγουρο, αλλά και πιο εξελιγμένες οι οποίες χρησιμοποιούν σακούλες με πολλαπλές στρώσεις πλαστικού, αλουμινίου και χαρτιού και οι οποίες είναι πολύ καλές.

·        Αεροστεγή πλαστικά σκεύη τροφίμων που πωλούνται από εταιρείες Telemarketing και αλλού.

 

Φυλάξτε τους αεροστεγώς συσκευασμένους σπόρους με τον ίδιο τρόπο που αναφέρθηκε παραπάνω. Οι συσκευασίες μπορούν ακόμα να διατηρηθούν στο ψυγείο (όχι στην κατάψυξη) για ακόμα καλύτερα αποτελέσματα, αφού οι σπόροι θα βρίσκονται σε ελεγχόμενη και χαμηλή θερμοκρασία. Εάν αποθηκεύσετε τους σπόρους στο ψυγείο, αφήστε τη συσκευασία να φτάσει πάλι τη θερμοκρασία περιβάλλοντος πριν την ανοίξετε για να τους βγάλετε και να τους χρησιμοποιήσετε. Έτσι θα αποφύγετε τη συγκέντρωση υγρασίας στους σπόρους που θα προκαλούσε η διαφορά θερμοκρασίας τους με αυτή του περιβάλλοντος.

Ένα πιο περίπλοκο αλλά πολύ σημαντικό μέτρο για σωστή μακροχρόνια συντήρηση σπόρων -πέραν της αεροστεγούς συσκευασίας η οποία θα εγγυηθεί ότι οι σπόροι δεν θα απορροφήσουν επιπλέον υγρασία- είναι να φροντίσουμε οι ίδιοι -πριν από την αποθήκευσή τους- να έχουμε ρίξει την φυσική τους υγρασία σε πολύ χαμηλά επίπεδα.

Η διαδικασία της απλής ξήρανσης που προαναφέρθηκε και κατά την οποία αφήνουμε τους σπόρους σε ξηρό μέρος για ένα χρονικό διάστημα, δεν επαρκεί για να πέσει η υγρασία τους στα επιθυμητά για μακροχρόνια συντήρηση επίπεδα.

Για να πετύχουμε την περαιτέρω ξήρανση, απαιτείται να χρησιμοποιήσουμε ένα υλικό απορρόφησης υγρασίας. Το πιο συνηθισμένο είναι οι κρύσταλλοι σιλικόνης (silica gel). Αυτό είναι ένα υλικό το οποίο μοιάζει με πλαστικά σκάγια και συχνά το βρίσκουμε μέσα σε φακελάκια, σε συσκευασίες ηλεκτρικών συσκευών, παπουτσιών κλπ.

Υπάρχουν επίσης κρύσταλλοι σιλικόνης οι οποίοι έχουν υποστεί ειδική επεξεργασία ώστε να έχουν χρωματική ένδειξη υγρασίας. Όταν είναι ξηροί και ενεργοί έχουν σκούρο μπλε χρώμα, το οποίο σιγά-σιγά μετατρέπεται σε ανοικτό ροζ καθώς απορροφούν υγρασία. Και οι δύο τύποι κρυστάλλων (απλοί και χρωματιστοί) διατίθενται σε διάφορες ποσότητες και σε αεροστεγείς συσκευασίες που ανοιγοκλείνουν, επίσης από το Southern Exposure Seed Exchange. Δεν είναι ιδιαίτερα ακριβοί.

Εναλλακτικά μπορεί πιθανά να χρησιμοποιηθεί ξηρή σκόνη γάλακτος αλλά η ικανότητά της σε απορρόφηση υγρασίας είναι 10 φορές μικρότερη σε σχέση με τη σιλικόνη και μακροχρόνια κοστίζει πιο ακριβά. Αυτό, γιατί ένα σημαντικό πλεονέκτημα των κρυστάλλων σιλικόνης είναι ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν έπ’ άπειρο καθώς μπορούμε να τους στεγνώσουμε ξανά βάζοντάς τους σε φούρνο μικροκυμάτων για λίγη ώρα, ή σε κανονικό φούρνο σε θερμοκρασία 90^ο-95^ο για περίπου 8 ώρες. Βγάζετε τους από το φούρνο με προσοχή και μην τους χρησιμοποιήσετε αμέσως γιατί θα ζεματάνε.

Έχοντας κρυστάλλους σιλικόνης, μπορούμε να ρίξουμε το επίπεδο υγρασίας των σπόρων μας σε πολύ χαμηλά επίπεδα πριν τους αποθηκεύσουμε. Αρκεί να κλείσουμε σε ένα αεροστεγές δοχείο μία ποσότητα κρυστάλλων σιλικόνης και μία ποσότητα σπόρων κλεισμένων σε χάρτινα φακελάκια ώστε να μην ακουμπάνε στη σιλικόνη. Οι κρύσταλλοι σιλικόνης που θα βάλουμε πρέπει να έχει ίδιο βάρους με αυτό των σπόρων και των χάρτινων φακέλων στους οποίους βρίσκονται.

Μετά από μία περίπου εβδομάδα, το επίπεδο υγρασίας των σπόρων της ντομάτας θα έχει πέσει στο 4-8% το οποίο είναι πολύ καλό για μακροχρόνια συντήρηση σπόρων. Προσοχή όμως γιατί εάν το επίπεδο υγρασίας πέσει χαμηλότερα από 3%, οι σπόροι κινδυνεύουν να χάσουν μόνιμα την ικανότητα φυτρώσεις.

Βγάλτε τους σπόρους από το δοχείο με τη σιλικόνη και αποθηκεύστε τους στην δική τους αεροστεγή συσκευασία μακροχρόνιας αποθήκευσης (εννοείται μία για κάθε ποικιλία), χωρίς σιλικόνη πλέον, και φροντίζοντας να μη μείνουν πολύ ώρα έξω και προλάβουν να απορροφήσουν ξανά υγρασία.

Ορισμένοι καλλιεργητές σπόρων, αφού κλείσουν κάθε ποικιλία αεροστεγώς στην κάψουλά της και σημειώσουν το όνομά της, βάζουν τις κάψουλες σε ένα μεγαλύτερο αεροστεγές βάζο ή κουτί (συνήθως με λίγη χρωματιστή σιλικόνη μέσα ως ένδειξη στεγανότητας), ως παραπάνω μέτρο προστασίας.

Η διαδικασία βαθιάς ξήρανσης που αναφέρθηκε, επιτρέπει επίσης την αποθήκευση των σπόρων στην κατάψυξη, πράγμα το οποίο αυξάνει δραματικά τους δυνατούς χρόνους αποθήκευσης και τη διατήρηση ζωτικότητας των αποθηκευμένων σπόρων. Προσοχή όμως: μην αποθηκεύσετε στην κατάψυξη παρά μόνο σπόρους οι οποίοι έχουν ξηραθεί με αυτή τη διαδικασία σε επίπεδα υγρασίας 8% η χαμηλότερα. Διαφορετικά, η επιπρόσθετη υγρασία διαστέλλεται καθώς ο σπόρος παγώνει, και καταστρέφει τα κύτταρα του.

Εάν πρόκειται να καταψύξετε τους σπόρους σας, βεβαιωθείτε ότι οι συσκευασίες που χρησιμοποιείτε θα αντέξουν (στεγανά) τη χαμηλή θερμοκρασία. Ισχύει και εδώ ο φυσικά ο κανόνας που ίσχυε για το ψυγείο: πριν ανοίξετε τη συσκευασία για να πάρετε σπόρους, αφήστε τη να επανέλθει στη θερμοκρασία του περιβάλλοντος.

Οπουδήποτε κι αν έχετε αποθηκεύσει τους σπόρους σας, όταν κάποτε βγάλετε σπόρους για να τους φυτέψετε, καλό θα ήταν να τους αφήσετε προηγουμένως για λίγες ημέρες εκτεθειμένους στην φυσιολογική υγρασία του περιβάλλοντος ώστε να μην μπουν απότομα από την πολύ ξηρή κατάσταση στην ακραία υγρασία του υποστρώματος που θα φυτευτούν.

Καλό θα ήταν επίσης στη μακροχρόνια αποθήκευση να έχετε κάνει από πριν έναν προγραμματισμό των αναγκών σας και να μοιράσετε σπόρους σε πολλές συσκευασίες. Έτσι, εάν μία χρονιά χρειάζεστε λίγους μόνο από τους σπόρους μίας ποικιλίας που διασώζετε, δεν θα χρειαστεί να «παρενοχλήσετε» αναγκαστικά και τους υπόλοιπους από την κατάσταση συντήρησης στην οποία βρίσκονται μόνο και μόνο επειδή βρίσκονται στην ίδια συσκευασία.

Ιδιώτες έχουν αναφέρει ότι σπόροι που αποθηκεύονται με αυτές τις διαδικασίες ξήρανσης σε καλές αεροστεγείς συσκευασίες, έχουν φυτευτεί μετά από 10, 15, ακόμα και πάνω από 20 χρόνια, με ικανοποιητικά έως πολύ ικανοποιητικά ποσοστά φυτρώσεις.

Μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον κ. Πεταλά στην ηλεκτρονική διεύθυνση: npetalas@in.gr

 

Βιβλιογραφία και πηγές:

• Seed to Seed – Suzan Ashworth,  εκδόσεις Chelsea Green
• Breed your own vegetable varieties – Carol Deppe, εκδόσεις Little Brown & Co.
• 100 Heirloom Tomatoes for the American Garden – Carolyn Male , εκδόσεις Smith & Hawken
• The Great Tomato Book – Gary Ibsen, εκδόσεις Ten Speed Press